آداب و رسوم مزینانی ها در شب و روز عید فطر
سبزوار به شهر دیرینه های پایدار و موزه یادمان های هزاران ساله معروف است .
شاید وقتی با این صفات از شهری یاد شود ، در نگاه اول بناها و آثار مادی به جامانده از هزاره های پیشین به یاد اکثر مخاطبین بیاید. اما در حقیقت این عبارت ها می تواند در برگیرنده برخی آداب و رسوم در رفتار و کردار اجتماعی یا فردی مردمان مناطق مختلف باشد که شاید برخی از این آداب و رسوم به لحاظ ، دیرینگی قدمتی چندصد ساله یا حتی هزاران ساله داشته باشند که تا به امروز پایدار مانده و به دست ما رسیده اند و ما نیز باید ضمن ایجاد تغییرات وتحولات مناسب ، آنها را به روز رسانی کرده و به دست آیندگان برسانیم.
همه شهرها و روستاهای تاریخی از چنین آداب و رسوم کهنی برخوردارند. و به تبع منطقه سبزوار بزرگ شامل شهرستان های سبزوار ، جوین ، جغتای ، خوشاب ، داورزن و ششتمد (غرب خراسان رضوی) با قدمت چندهزارساله در شهرنشینی وتمدن و فرهنگ ایرانی، در هر موقعیت و مناسبت خاصی از سال آیین محلی خاص خود را دارد.
یکی از مهمترین مناسبت های سالانه در همه شهرها و جوامع اسلامی ، مناسبت ماه مبارک رمضان و عید پایانی این ماه ، عید سعید فطر است که از بزرگترین و پرمیمنت ترین اعیاد اسلامی است.
حال براساس مقدمه گفته شده یقین داریم که هریک از شهرها و روستاهای خراسان از جمله خطه سربداران ، در این ایام مهم سال نیز آداب و رسوم خاص خود را دارند.
روستای تاریخی مزینان ازتوابع داورزن یکی از بخش های سابق شهرستان سبزوار است که نام این روستا را اکثر مردم ایران با کتاب کویر دکتر علی شریعتی می شناسند. آنجا که شریعتی با قلم شیوای خود گاهی به وصف خیالی و گاهی به وصف واقعی روستای زادگاهش پرداخته است.
به هرحال روستای تاریخی مزینان با پیشینه غنی فرهنگی و تاریخی که دارد ، ضمن اینکه یکی از جاذبه های گردشگری شرق ایران و اماکن دیدنی خراسان محسوب می شود ، هنوز از بسیاری جهات بکر و ناشناخته باقی مانده است.
مردم محلی مزینان با چنان وصفی که از این روستا رفت در ایام ماه مبارک رمضان و شب و روز عید سعید فطر آیین خاص خود را دارند که هرچند شاید در بسیاری موارد با آداب و رسوم دیگر شهرها و روستاهای سبزوار و خراسان شباهت داشته باشد ، اما مطالعه جداگانه آداب و رسوم این روستا که به خاطر مولود پرنام و آوازه اش (دکتر شریعتی) در خاطرات همه ایرانی ها سهمی از آشنایی را به خود اختصاص داده است ، لطف دیگری دارد.
در همین راستا مناسب است از دریچه قلم و نگاه یکی از همشهریان وبلاگ نویس مزینانی از حال و هوای عید سعید فطر در این روستای تاریخی سبزوار با خبر شویم.
علی مزینانی عسکری ، مدیر وبلاگ شاهدان  کویر مزینان ، در انتهای مطلب مفصلی که در شش قسمت تنظیم یافته و به موضوع رمضان در مزینان اختصاص دارد ، آداب عید سعید فطر را در این روستا چنین توصیف می کند :


اززمانی که من به یاد دارم رؤیت هلال ماه دراول وآخرماه مبارک رمضان با حرف وحدیث بسیار روبرو بوده واز همان قدیم برای ما خاطره انگیز بوده ومی باشد.
در غروب آخرین روز از ماه مبارک رمضان مردم مزینان،  کوچک وبزرگ بر روی پشت بام می رفتند وبه دنبال ماه می گشتند وبه محض رؤیت به دیگران نشان می دادند ومی گفتند:هونه دییومش( اونهاش دیدمش).
موقع اذان شب وای به حال ما بچه ها اگر می رفتیم خانه همسایه ویا قوم وخویشی بلا فاصله زن خانه می آمد وبا هرسیاستی که بود سعی می کرد ما رو رد کنه ومی گفت: بجه برو خونه تون که مادرت کارت داشت وسراغتو می گرفت. ویا خیلی واضح با خنده ویا اخم وتخم می گفت: بچه جان بدو برو خونه تون که فطریه ات به گردن ما نیفته!
صبح روز عید فطر همه لباس نو می پوشیدند ومردها دسته جمعی با شعار الله اکبر ولله الحمد به درمنزل مرحوم شیخ محمود شریعتی می رفتند واورا تا مسجد با همین شعار همراهی می کردند (اکنون همین مراسم با حضور حجت الاسلام معلمی فر برگزار می شود)
 سخنرانی وخطبه خوانی شیخ محمود نیز بسیار دیدنی وبه یاد ماندنی بود  .آن مرحوم همچنان که قبلا نوشته ام مهارت وتبحر خاصی درتاریخ وصدای جالبی درسخنرانی داشت یک نفس ویا صدایی رسا خطبه شقشقیه را دراین روز ازحفظ می خواند وتمامی جمعیت به لبان او خیره شده بودند که باچه مهارتی این خطبه را می خواند وگاه به هم نگاه می کردند ومی گفتند ای والله خدا رحمت کنه جدو آبائه ات رو .
بعداز خطبه خوانی شیخ محمود؛ نوبت به مرحوم حاج محمود فصیحی می رسید که هنرش را با خولندن قنوت نماز به نمایش بگذارد . آن مرحوم که ازمعلمان قدیم وبا سابقه مزینان بود با تن صدای منحصر به فردش درحالی که گاه شانه هایش را بالا می انداخت قنوت می خواند .
 پس از نماز، تبریک مردم به همدیگر وروبوسی شروع می شد و قبولی عبادات را به همدیگر مبارکباد می گفتند سپس متولیان جمع آوری فطریه با ظرف مخصوص همانجا فطریه هارا ازمردم تحویل می گرفتند.
 یاد اموات دراین روز از ویژگی خاصی برخوردار است درقدیم اقوامی که فامیل ویا آشنایشان در آن سال به رحمت خدا رفته بود به خانه آن مرحوم می رفتند و با ذکر صلوات وفاتحه باردیگر به بستگان تسلیت می گفتند. ولی در حال حاضر بستگان درگذشتگان  مزینان با تهیه حلوا و وخرما همگی به مسجد جامع می آیند تا دیگر زحمتی برای خانواده مرحوم ویا مرحومه نباشد که هی گروه گروه به منزل آنان بروند ولی باز هم بستگان درجه یک برخود فرض می دانند که دراین روز به خانواده مرحوم سری بزنند. خداییشو بگم عید فطر مزینان چیز دیگه ای است شاید بگم مثل سال تحویل و با همان شادابی ولی با معنویت خاص این عید درمزینان  برگزار می شود اغراق نکرده ام.
کمسی ماه (کسری) یعنی معمولا ماه رمضان درهر سال سی روز کامل نیست گاه یک روز کم دارد مانند سال کبیسه که این کم بودن ویا کسر بودن آن ماه درمزینان معروف است که ماه کمسی دارد.
(منبع:شاهدان کویر)
لازم به ذکر است پیش از این در همین مجله توصیفی کلی از روستای مزینان ارائه داده ایم. برای مطالعه این مطلب می توانید روی پیوند زیر کلیک کنید :
آشنایی با مزینان دیار دکتر شریعتی و زادگاه دانشمندان
کوچه پس کوچه پیوندها
کلیک کنید:
آداب و رسوم روستای بهمن آباد در ماه مبارک رمضان