امید برومندی / مجله اینترنتی اسرارنامه 

 

با سپاس از سمیرا واعظی نژاد 

 

دومین قسمت از شهرنمای اسرارنامه که به تازگی منتشر شده، بررسی یکی از پایان نامه های مفید دانشگاه های سبزوار در مقطع کارشناسی ارشد را مد نظر قرار داده است، تا از این به بعد رویکرد جدیدی در اسرارنامه آغاز شود که هدف آن  پرداختن بیشتر به موضوعات علمی و خصوصا پرداختن تحلیلی به مسائل شهری سبزوار از دریچه نگاه متخصصین و صاحب نظران دانشگاهی این دیار باشد. 

 

در واقع یکی از امتیازاتی که همیشه در سبزوار به آن افتخار می کنیم ویژگی دانشگاهی بودن این شهر است. ولی همین ویژگی گاهی مورد انتقاد قرار می گیرد از آن جهت که عده ای می گویند، انگار دانشگاه های سبزوار ارتباط زیادی با جامعه ندارند و داخل حصارهای بسته خودشان فقط به یک تعداد موضوعات علمی می پردازند. در حالی که انتظار می رود، شهری که دانشگاهی است همه مسائلش با نگاهی دقیق و عالمانه مورد بررسی قرار بگیرد و راهبردهای سنجیده ای برای همه امور خود داشته باشد.

 

اگرچه این نقد شاید تا حدی درست باشد، اما در عین حال موارد زیادی نیز وجود دارد که دانشگاه های سبزوار پژوهش های کاربردی و خوبی را در هر یک از زمینه های مرتبط با این شهر انجام می دهند، ولی متاسفانه چندان دیده نمی شوند و نتایج آن ها مورد استفاده مسئولان و دست اندرکاران امور شهری قرار نمی گیرد.

 

شاید این بخشی از وظیفه رسانه های محلی نیز هست که بتوانند مانند حلقه ای باشند که بین دانشگاهیون و مسئولان اجرایی و نیز مردمی که هر یک به نوعی دست اندرکار امور اجرایی مختلف هستند، اتصالی موثر برقرار کنند. به همین خاطر اینجانب و سایر همکارانم در بخش شهرنمای اسرارنامه از این به بعد قصد داریم بیشتر به سراغ پایان نامه های مفید و کاربردی دانشگاهی در ارتباط با مسائل شهری سبزوار برویم.

 

البته بخش شهرنمای اسرارنامه قرار نیست که فقط به بررسی پایان نامه ها و پژوهش های دانشگاهی بپردازد. بلکه ممکن است هر بار بنا به ضرورت سوژه ای مختلف در این بخش مورد توجه قرار گیرد. 

عنوان اولین پایان نامه مورد بررسی در شهرنمای اسرارنامه «تحلیل عناصر هویت بخش شهری با تأکید بر دیدگاه شهروندان» بود که توسط فاطمه هاجری دانشجوی رشته برنامه ریزی شهری دانشگاه حکیم سبزواری در سال 94 انجام شده و آقایان دکتر یعقوب زنگنه و دکتر علیرضا حمیدیان اساتید راهنما و مشاور این پژوهش بوده اند.

 

از آنجایی که فرصت محدود ما در بخش شهرنما این اجازه را نمی داد که به صورت مفصل یافته های این پژوهش را مورد بررسی قرار دهیم، در این مجال به بعضی از جدول ها و نمودارهایی که حاوی اطلاعات جالبی پیرامون نظر شهروندان، نسبت به هویت شهری سبزوار است را منتشر می کنیم:

 

هویت یک شهر یعنی تشخیص یک مکان و تمایزش با مکان دیگر. یا به عبارتی ساده تر مجموعه ای از ویژگی ها که باعث تمایز یک شهر با شهر دیگر یا تفاوت محله ای از یک شهر با محله دیگری در همان شهر می شود.

 

از آنجایی که انسان ها تلاش می کنند با نشانه گذاری محل سکونتشان، خودشان را از سایرین متفاوت کنن و این تفاوت ها بیان کننده هویت آن انسان ها می شود.

 

لوئیس مامفورد نویسنده و شهرساز بزرگ قرن بیستم معتقد است که در گذشته شهرها از خودشان شخصیت و موجودیت داشتند اما امروزه این شخصیت از بین رفته و همه شهرها به توده های مشابه یکنواختی تبدیل شده اند. 

 

با این تعاریف می شود فهمید که هویت از چالش های اصلی جوامع انسانی به خصوص شهرها محسوب می شود.

 

اما در این پایان نامه پژوهشگر می خواهد مشخص کند مهمترین مولفه های هویتی سبزوار از نظر شهروندانش کدام ها هستند.

 

فاطمه هاجری برای این منظور سه عنصر اصلی تاثیر گذار بر روی هویت شهری یعنی مولفه های طبیعی، مصنوعی و انسانی را مورد بررسی قرار داده  است و روش کار او به صورت پرسشنامه ای بوده که بین 384 نفر از شهروندان سبزواری بالای 15 سال که حداقل 5 سال در این شهر سکونت داشته اند توزیع شده است و بر اساس پرسش ها هر پاسخگو مجاز بوده به 1 تا 6 مکانی که در سبزوار می شناخته، اشاره کند و از آن جهت که پاسخ های داده شده بسیار متنوع بودند، لذا ده مورد از مواردی که بیشتر پاسخگویان در پرسشنامه ها نوشته اند در جدول ها به شرح زیر آمده است:

 

در بخش مولفه های طبیعی :

 

 

 

در مورد شاخص های مصنوعی 

 

خیابان هایی که بیشتر شهروندان آن ها را می شناختند :

 

 

 

میدان ها 

 

 

پارک ها

 

 

بناهای تاریخی

 

محله های قدیمی

 

مساجد و امام زاده ها

 

 

مولفه های انسانی

 

واقعه های تاریخی

 

 

مشاهیر و بزرگان

 

 

ترانه ها و قصه های محلی

 

 

غذاهای محلی

 

سوغاتی ها

 

 

در این پژوهش سوالات دیگری نیز مطرح شده و همچنین پژوهشگر نتیجه گیری خود را در انتها بیان کرده است، که مجال بیان همه آن ها در این مطلب نیست، اما چنانچه مخاطبان گرامی بخواهند به اطلاعات دقیق و کامل تری دسترسی پیدا کنند، می توانند به اصل این پایان نامه در کتابخانه مرجع دانشگاه حکیم سبزواری مراجعه کنند.