به بهانه بزرگداشت خواجه نصیر الدین طوسی و روز مهندس
خواجه‌نصیرالدین طوسی دانشمند بزرگ ریاضی و هندسه
پنجم اسفندماه، روز مهندسی است. روزی که به پاس بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، این نام را بر آن نهاده‌اند.
اسرارنامه ضمن تبریک این روز به جامعه مهندسی به معرفی این دانشمند ایرانی می پردازد .
خواجه‌نصیرالدین طوسی از جمله دانشمندان بزرگ ریاضی و هندسه است که در تاریخ 5 جمادی‌الاول سال 597هجری قمری در جهرود قم پا به جهان گذاشته است.
خواجه‌نصیرالدین به دلیل علاقه وافرش به تحصیل، علوم ریاضی و نجوم و حکمت را به طور جدی دنبال کرد و توانست سرآمد دوران شود. او علوم دینی و علوم عملی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت را نزد خالویش باباافضل ایوبی کاشانی فرا گرفت. تحصیلات عالی خود را در نیشابور به پایان رسانید و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته زبانزد خاص و عام شد.
به احتمال زیاد برجسته‌ترین کار طوسی در ریاضیات در زمینه مثلثات بوده است. در کشف القناع عن اسرار شکل‌القطاع، وی نخستین کسی بود که مثلثات را بدون توسل به قضیه منلائوس یا نجوم، توسعه بخشید و هم او بود که برای نخستین بار قضیه جیوب را، که رویداد برجسته‌ای در تاریخ ریاضیات است به روشنی بیان کرد. در نجوم، تذکره فی علم الهیئه وی شاید
کامل‌ترین نقد بر نجوم بطلمیوسی در قرون وسطی و معرف تنها الگوی ریاضی جدید حرکات سیارات است که در نجوم قرون وسطی نوشته شده است.
طوسی بیشتر به عنوان منجم معروف است و رصدخانه وی یک موسسه علمی در تاریخ علم به شمار می‌رود. کتاب تنسوق‌نامه او از لحاظ موضوع فقط در مقایسه با مشابه آن یعنی کتاب بیرونی (کتاب الجماهر فی معرفت الجواهر) در درجه دوم اهمیت قرار دارد. طوسی یکی از پیشروترین فلاسفه اسلامی است که تعلیمات مشّائی ابن سینا را پس از آن که در طول دو سده در محاق «کلام» قرار گرفته بودند، احیا کرد.
برخی از کتاب‌های مهم خواجه‌نصیر
1 ـ شرح اشارت بـو علـى سینا
2 ـ قـواعد العقـایـد
3 ـ آغاز و انجام
4 ـ تحـریـر مجسطـى
5 ـ تحریر اقلیـدس
6 ـ تجـریـد المنطق
7 ـ اساس الاقتباس
8 ـ آداب البحث
9 ـ آداب المتعلمیـن
10 ـ روضه القلوب
11 ـ اثبات بقاء نفس
12 ـ تجرید الهندسه
13 ـ اثبات جوهر
14 ـ جامع الحساب
15 ـ اثبات عقل
16 ـ جام گیتى نما
17 ـ اثبات واجب الوجود
18 ـ الجبر و الاختیار
19 ـ استخراج تقویم
20 ـ خلافت نامه
21 ـ اختیارات نجوم
22 ـ رساله در کلیات طب
23 ـ ایام و لیالى
24 - علم‌المثلث
25 - الاعتقادات
26 - شرح اصول کافی
از جمله اقدامات دیگر خواجه نصیرالدین طوسی که تاریخ هیچ‌گاه آن را فراموش نخواهد کرد تاسیس رصدخانه مراغه است که به دست او با همراهی عده‌ای از فضلا و دانشمندان بنا شده است. این رصدخانه از مشهورترین رصدخانه‌های دنیای اسلام ذکر شده و آوازه آن تمام جهان آن روز را فرا گرفته و تاکنون با این همه تطورات و تغییراتی که در جهان پدید آمده باز نام آن رصدخانه هنوز با اسم بانی آن بر سر زبان‌ها است.
وفات خواجه نصیرالدین طوسی
در سال 672 هجری قمری خواجه نصیر با جمعی از شاگردان خود به بغداد رفت که بقایای کتاب‌های تاراج رفته را جمع‌آوری و به مراغه ارسال دارد اما اجل مهلتش نداد و در تاریخ 18 ذی‌الحجه سال 672 هجری قمری در بغداد دار فانی را وداع گفت و جسدش به کاظمین انتقال داده و در جوار امامین همامین مدفون شد.
نظرت را بنویس
یک دوست
وبت خیلی به در دم خورد
