نوروز 91 برای سبزواری ها با خبرهای خوشی در زمینه گردشگری و حفظ و اشاعه میراث فرهنگی این شهر تاریخی همراه بود.
شاید یکی از مهمترین خبرهایی که در این زمینه بیش از بقیه جلوه نمایی می کرد ، مهیا بودن حدود 5 موزه و نمایشگاه دائمی در سبزوار برای بازدید گردشگران و مسافران نوزی بود.
مقامات مسئول اداره میراث فرهنگی  ، صنایع دستی و  گردشگری  شهرستان این موزه های سبزوار را عبارت از موزه های مردمشناسی ، وقف ، شهدا ، حیات وحش و  موزه تخصصی صنعت نفت معرفی کرده اند.
اما برای اینکه دلیل اهمیت این خبر را بهتر درک کنیم ، توجه شمامخاطبین گرامی را به این موضوع جلب می کنیم که بدانید سبزوار شهر دیرینه های پایدار تا کمتر از 5 سال قبل فقط از یک موزه برخوردار بود. آن هم موزه تخصصی و کوچک صنعت نفت که هرگز به تنهایی در جایگاهی نبود که بتواند بیان کننده عظمت فرهنگی و تاریخی این شهر کهن خراسان باشد و زمینه جذب گردشگران به این شهر را فراهم آورد.
البته همین موزه نفت که اولین موزه تأسیس شده در شهرستان سبزوار است از قدمت زیادی برخوردار نیست و عمر تأسیس آن به حدود سالهای 84 یا 83 برمی گردد. یعنی تا قبل از سال 84 حتی یک موزه کوچک نیز در شهرستان سبزوار دایر نشده بود.
این درحالی است که برخی دیگر از شهرهای خراسان که به لحاظ پیشینه تاریخی و توانمندی فرهنگی با سبزوار برابرهستند یا حتی در رتبه های پایین تر از سبزوار قرار دارند ، از سالها قبل با سرمایه گذاری دولت صاحب یک یا چند موزه  دائمی شده و بتوانند از آن طریق به خوبی بخش هایی از فرهنگ و تمدن خود را حفظ و به مردم بومی و گردشگران غیربومی معرفی کنند.
نگاهی به تعدادی از موزه های تأسیس شده در شهرهای خراسان و سال تأسیس این موزه ها که در  سایت تخصصی میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ایران درج شده است ، اطلاعات جالبی در این زمینه در اختیار گذاشته و به وضوح کم کاری مسئولین میراث فرهنگی و گردشگری سبزوار در دهه های گذشته را نشان می دهد .
خلاصه این اطلاعات از این قرار است :
موزه قوچان در 4 بخش مردم شناسي ، باستان شناسي ، هنري ، اسناد تاريخ تأسيس : 1376
موزه گناباد : با موضوع تاريخي ، زمان تأسيس : 1376 – خوارزمشاهيان
 موزه نجوم نیشابور: موضوع :علمي (ابزار و ادورات مربوط به علم نجوم
تاريخ تأسيس : 1379
موزه نيشابور (رباط ) در 4 بخش باستان شناسي ، هنرهاي دستي ، مردم شناسي تاريخ تأسيس : 1374 ،  
موزه بجنورد با موضوع مردمشناسی تاريخ تأسيس : 1379 (قبل از تقسیم خراسان و ارتقاء بجنورد به مرکز استان)
موزه مشاهير و مفاخير ملي بيرجند با موضوع :مفاخير و مشاهير بيرجند تاريخ تأسيس : 1382 (قبل از تقسیم خراسان و ارتقاء بیرجند به مرکز استان)
 موزه بيرجند (بوستان موزه ) با موضوع :باستان شناسي تاريخ تأسيس : 1372 (سالها قبل از تقسیم خراسان و ارتقاء بیرجند به مرکز استان)
مشاهده این وضعیت در دیگر شهرهای استان و در عین حال محرومیت سبزوار از چنین امکاناتی تا همین  چند سال گذشته ، باعث می شود مردمان سبزوار عمیقاً به این نتیجه برسند که اداره  میراث فرهنگی شهرستان  ، استان و حتی کشور تا سال 86  نه تنها هرگز نتوانسته بودند از لحاظ فرهنگی و گردشگری در دیار سربداران  حق مطلب را چنانکه شایسته این شهر تاریخی باشد ، اداکنند و کارنامه درخشانی از خود به جای بگذارند ، بلکه حتی عملکردی تبعیض آمیز و در حد نمره صفر از خود به نمایش گذاشته بودند.
اما از اواخر  سال 86 به تدریج ورق برگشت. به طوری که اینک شاهد آن هستیم که از آن زمان تا فروردین 91 تأسیس حدود 4 موزه یعنی به طور میانگین هرسال یک موزه در سبزوار می تواند نشانه ای باشد براین مطلب که ظاهراً اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان در سالهای اخیر به خوبی در صدد جبران غفلت های گذشته خود برآمده است.
دراین میان نکته جالب توجه این است که بدانیم یکی از موزه های تأسیس شده در این چهارسال در سبزوار با نام موزه وقف ، اولین موزه وقف در استان خراسان است و بدین لحاظ از جایگاه و اهمیت خاص خود برخوردار می باشد.
اینک نیروهای ستاد تسهیلات نوروزی شهرستان  سبزوار در پاسخ به مسافرانی که از آنها در مورد مکان های دیدنی سبزوار سئوال می پرسند ، با خیال راحت می توانند از 5 موزه آماده بازدید در این شهر نام برده و مسافرین را به سمت آنها هدایت کنند.
اما یک نکته مهم دراینجا این است که از خودبپرسیم در سالهای گذشته چه چیزهایی باعث شده بود ، در جایگاه دومین سبزوار دومین شهر بزرگ استان خراسان  ، از برخی امکانات و تسهیلات اولیه فرهنگی نظیر برخورداری از موزه مردم شناسی محروم بماند ، اما در 4 سال اخیر به سرعت در مسیر جبران این ضعف حرکت کند ؟
آیا می توان آن محرومیت های قبلی را ناشی از وجود فضای اختلافات متعددو عدم وجود تجربه و کاردانی بالا دربرخی—و نه همه—مدیران سابق شهرستان دانست ؟
آیا می توان موفقیت های فعلی را نتیجه ایجاد فضای مبارک وحدت و تلاش  همدلانه در بین همه یا اغلب مسئولین شهری سبزوار برای جبران عقب ماندگی های گذشته محسوب کرد؟
آیا این حجم فعلی از اقدامات فرهنگی انجام گرفته در  شهرستان سبزوار قابل قبول است ؟ یا این مقدار هنوز خیلی کمتر از شأن و ارزش واقعی دیار پرافتخار سربداران است ؟
نقش  و سهم کدام یک از نهادها یا کدام یک از مدیران شهری را در  موفقیت های فرهنگی اخیر سبزوار بیشتر و  موثرتر  می دانید؟
پیشنهادات اسرارنامه :
در پایان با توجه به اینکه هنوز بناهای تاریخی و پتانسیل های فراوانی درسبزوار و سایر شهر و روستاهای خطه سربداران وجود دارند که می توانند تبدیل به موزه یا نمایشگاه های دائمی با کارکرد فرهنگی و تاریخی شوند ، مجله اینترنتی اسرارنامه چند پیشنهاد عملی برای مسئولین اداره میراث فرهنگی سبزوار دارند :
تأسیس موزه پزشکی سبزوار در محل آرامگاه حکیم بقراط ، پزشک سبزواری حاذق در دوران قاجاریه . تأسیس این موزه در شهر سبزوار علاوه بر وجود مقبره تاریخی یک پزشک نام آور قرون گذشته در این شهر ، توجیه های خوب دیگری نیز دارد.و یکی از این توجیه ها موقعیت و مرکزیت بهداشتی و درمانی  سبزوار در بخش های وسیعی از استان است. چرا که سالهاست سبزوار به خاطر برخورداری از یکی از بزرگترین دانشگاه های علوم پزشکی استان و نیز دارا بودن چند بیمارستان بزرگ و مجهز به مرکز بهداشتی و درمانی غرب خراسان رضوی تبدیل شده است.
 تأسیس موزه تخصصی شریعتی .این موزه می تواند باگردآوری مجموعه آثار و عکس ها و نامه ها و وسایل شخصی این اندیشمند فرهیخته معاصر در شهر سبزوار یا روستای مزینان تشکیل شود. با توجه به اینکه شریعتی جزء معدود اندیشمندان معاصر ایرانی است که اندیشه ها و نوشته های فلسفی و اجتماعی و ادبی وی هنوز با گذشت حدود سی سال از درگذشتش بین جوانان با قدرت و جدیتی تمام  درجریان است ، می توان با احداث موزه یا نمایشگاه دائمی از آثار فکری و وسایل شخصی وی از این امتیاز درشهر یا روستای محل زادگاهش برای جذب گردشگران ودرآمدهای ناشی از گردشگری نهایت استفاده را برد.
مرمت قلعه تاریخی سربداران در  روستای باشتین و تبدیل این قلعه به موزه ای از قیام سربداران. دراین موزه می توان مجموعه اشیای باقی مانده از دوران قیام سربداران را به نمایش گذاشت. همچنین با طراحی و نصب تندیس ها و بازنمایی صحنه هایی از نبرد وزندگی امیران  و مردمان حکومت سربداران در  آن دوران می  توان به زیبایی این موزه افزود.
 احیا و بازسازی  آرامگاه اسطوره ای سهراب وتبدیل به موزه اساطیر سبزوار. با توجه به اینکه داستان رستم و سهراب یکی از معروف و محبوب ترین داستان های شاهنامه فردوسی است و نیز بنا به بسیاری از روایات جنگ رستم  و سهراب در ناحیه سبزوار صورت گرفته و جنازه سهراب در این شهر مدفون شده است ، این می تواند بهانه خوبی برای احداث یک مجموعه فرهنگی و تاریخی در شهر سبزوار باشد.
این مجموعه فرهنگی می تواند شامل بنای نمادین از آرامگاه سهراب ، تندیسی از صحنه مبارزه رستم و سهراب ، یک زورخانه برای انجام ورزش های پهلوانی ، یک چای خانه سنتی که در آن به رسم چای خانه های قدیم (قهوه خانه ها) نقالی داستان های شاهنامه صورت بگیرد ، کتابخانه ، فضای سبز و ... باشد.
فراموش  نکنیم که چندین سال قبل اقدامی مشابه این در شهرستان نیشابور صورت گرفت که طی آن با طراحی و ساخت آرامگاه و باغی شکیل وزیبابرای خیام  و عطار مزار این دو شخصیت برجسته خراسان به شکل امروزی در آمد و تبدیل به یکی از جاذبه های گردشگری نیشابور  شد و فواید خاص خود را برای این شهر به همراه آورد.
تا پیش از آن یعنی تا قبل از سال های 1342 موقعیت گردشگری  و فرهنگی نیشابور  هرگز قابل مقایسه با جایگاه امروز این  شهر نبود.
ایجاد موزه یا آرامگاه هایی نمادین برای بزرگداشت مقام تاریخی و فرهنگی ابوالفضل بیهقی صاحب تاریخ با ارزش بیهقی که یکی  از معتبرترین کتب تاریخی ایران در دوره حکومت غزنویان است. آثار بیهقی به جز ارزش تاریخی ، دارای ارزش ادبی نیز هست. چرا که او یکی از نویسندگان قهار نثر فارسی است و  در این زمینه صاحب سبک می باشد. لذا از چنان جایگاه با اهمیتی برخوردار هست که روز درگذشت یاتولد وی در تقویم ملی کشور ثبت شده و بنای بادبودی به احترام این بزرگمرد در شهر زادگاهش ساخته شود.
و ...
به نظر شما دیگر چه استعدادهای تاریخی و فرهنگی در شهر و روستاهای سبزوار وجود دارند که به شکوفایی نرسیده اند و باید از حالا به بعد به فکر شکوفایی این استعدادها نیز بود ؟
نویسنده : ضمیر سبز کویر

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید :