در مطلب پیش رو سعی داریم به توضیح این موضوع بپردازیم.

دارالمومنین سبزوار و نواحی اطراف آن که پس از ورود اسلام به ایران اغلب جزء یکی ازپایگاه های اصلی شیعیان ایران بوده ، همواره در بسط و گسترش فرهنگ تشیع نقش اساسی ایفا می کرده است. برای این ادعا منابع معتبری وجود دارد ، به طوری که :

در کتاب تاریخ نهضت های فکری ایرانیان صفحه 231 نوشته شده است :شهر بیهق ازمنطقه خراسان، مركزی برای تشیع بوده و تشیع در آن، از زمان طاهریان رواج یافته است؛ همچنین قید شده كه تشیع آن تشیع اثنی عشری بوده است.در معجم البلدان نیز  آمده است که ، بیشتر مردم سبزوار رافضی [شیعه مذهب]  هستند. و خواجه ابوالفضل بیهقی تاریخ نگار برجسته ایرانی یكی از مهمترین دلائل نفوذ تشیع در بیهق مخصوصاً سبزوار را مهاجرت های فراوان سادات از شهرهای مختلف از جمله نیشابور و ری بدان ناحیه دانسته است.(1)

در همین شهر شیعه است که نهضت شیعی سربداران موسس اولین حکومت مردمی شیعه را در ایران ظهور می کند.

تاریخ برای حکومت سربداران خراسان در طول نیم قرنی که داوم یافت نقاط قوت و ضعف بسیاری را ثبت کرده است . اما در مجموع به نظر می رسد باید سربداران را به خاطراثرگزاری های مثبت فرهنگی  که بر تاریخ تشیع ایران داشت مورد ستایش قرار دهیم. یکی از این اقدامات فرهنگی و اثرگزاری های مثبت سربداران باور به اندیشه مهدویت و ترویج فرهنگ انتظار در جامعه بود. که به خصوص برخی امیران سربداری در این امر بسیار کوشیدند.

برای این مطلب نیز منابع پژوهشی متعددی وجود دارندبه عنوان مثال در روضه الصفا نیز چنین آمده است : مسئله ي انتظار و مراسم آن در حکومت سربداران مطرح بود و مراسمي نيز براي انتظار ترتيب مي دادند(2)

 در مطلع السعیدین نوشته شده است «خواجه علی [خواجه علی موید یکی از امیران حکومت سربداران] بر وجوه و دنانیر اسماء دوازده امام نقش نمودی و هر بامداد و شب اسب کشیدی به انتظار صاحب الامر و الزمان.» (3)

برخی دیگر از پژوهش ها چگونگی باور عملی مردم سبزوار و امیران حکومت سربداران به فرهنگ انتظار را باتفصیل بیشتری شرح داده اند. به عنوان مثال پژوهشی که در روزنامه رسالت منتشر شده است نمونه هایی از فرهنگ انتظار در میان سربداران را چنین شرح می دهد :

برخي از اميران سربدار در دوران حکومت خود با عنايت عالمان دين به ترويج مذهب شيعه و مناقب ائمه(عليهم السلام)و ضرب سکه به نام دوازده امام(عليه السلام) پرداختند. آنان در تعظيم و تقويت دانشمندان و احترام سادات کوشش وافري از خود نشان دادند و مسائل شرعي و ديني را به عالمان دين ارجاع مي دادند. همچنين يکي از اميران سربدار مسئله مهدويت و انتظار ظهور حضرت مهدي(عج) را احيا کرد و دستور داد که هر صبحگاه و شامگاه اسب زين کرده اي در ابتداي شهر آماده نگه دارند تا اگر امام زمان(عج) ظهور کند، بي مرکب نباشد.اين حرکت، يک حرکت نمادين بود تا به مردم بفهمانند صبح و شام به فکر امام زمانشان(عج) باشند و اين آمادگي را داشته باشند تا در پاي رکاب حضرت گام بردارند.(4)