دارالمومنین سبزوار در آخرین روزهای پاییز 91 خود را برای میزبانی از بزرگترین رویداد قرآنی استان خراسان رضوی در سال جاری آماده می کند.
به گزارش مجله اینترنتی اسرارنامه برگزاری مرحله نهایی سی وپنجمین دوره از مسابقات استانی قرآن کریم در سبزوار ، رویداد فرخنده ای است که در تاریخ های 27 آذر الی 1 دی ماه سال جاری ، بیش از 600 نفر از دست اندرکاران و فعالان امور قرآنی را از سرتاسر استان در خطه سربداران گرد هم می آورد تا  در بزرگترین رویداد قرآنی امسال خراسان رضوی شرکت کنند.
شهرستان سبزوار به لطف برخورداری از امکانات متعدد زیرساختی و فرهنگی همه ساله میزبان برگزاری تعداد زیادی همایش و جشنواره های علمی ، مذهبی ، فرهنگی و هنری در سطح ملی ، استانی و منطقه ای است.
یکی  از توانمندی های فرهنگی سبزوار برخورداری این شهر از شمار زیادی از نخبگان و دانشمندان علوم قرآنی و دینی در گذشته و امروز است.
این همان موضوعی است که مد نظر مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی نیز قرار گرفته است به طوری که وی اخیراً در یک محفل اداری در سبزوار که خبر آن توسط خبرگزاری ایرنا منتشر شد ، اعلام کرده است : سبزوار شهری است که سرمایه های قرآنی ارزشمندی دارد و سابقه خوبی در برگزاری انواع برنامه ها و جشنواره های فرهنگی کسب کرده است. (منبع)

شهر سبزوار که در طول تاریخ طولانی خود همواره  یکی از شهرهای مهم خراسان و قطب های فرهنگی کشور محسوب می شده است ، به ویژه در دوران اسلامی ، با قرار گرفتن در ردیف 4 شهر پایگاه شیعیان در ایران ، از نقش مهمی در گسترش فرهنگ دینی در کشور به ویژه در خطه خراسان برخوردار بوده است.(منبع)

در ادامه این گزارش مجله اینترنتی اسرارنامه با استفاده از تعدادی از کتب ومنابع تاریخی و پژوهشی به معرفی  چند تن از دانشمندان و علمای دینی دارالمومنین سبزوار می پردازد :
1- آیت الله العظمی سیدعبدالاعلی سبزواری : از اعاظم فقهای عصر حاضر به شمار می رفت که مرجعّیت عامه داشته و جامع علوم قرآنی ، تفسیری ، فقهی ، اصولی ، کلامی و حکمی و اهل عرفان عملی و حافظ کل قرآن کریم و حدیث شناس بزرگ زمان بود.
وی همچنین بر روایات ائمه هدی (ع) اشراف کامل داشت وتمام عمرش را وقف اعتلای فرهنگ غنی اسلامی به ویژه فقاهت نموده و ده ها اثر ارزشمند علمی و تحقیقی – که حدود 100 مجلد می باشد – به رشته تحریر درآورده است.
مرحوم آیت الله عبدالاعلی سبزواری در فعالیت های فرهنگی و اجتماعی ایران و عراق نقش داشت و در سال 1343 پس از ورود امام به نجف از اولین مراجعی بود که به دیدار امام خمینی رفت و از ایشان حمایت نمود.
از جمله آثار وی عبارتند از : کتاب مواهب الرحمن فی تفسیرالقرآن ، تهذیب الاصول ، رساله  توضیح المسائل ، لباب المعارف ، مذهب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام ، اختلاف الحدیث ، مناسک حج و ...
2- استاد محمد تقی شریعتی پدر دکتر شریعتی : از استادان و مفسّران و علمای مبارز  معاصر است که عمر پربار خویش را در راه حقانیت اسلام و مکتب تشیع صرف کرد.
 وی در سال 1286 شمسی در روستای مزینان از توابع داورزن سبزوار دیده به جهان گشود .
استاد محمدتقی شریعتی در بزرگسالی به دلیل برجستگی های علمی که داشت به درخواست استاد شهید مرتضی مطهری در دوران پیش از انقلاب چندسالی به دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد رفت و به تدریس و تفسیر قرآن و نهج البلاغه پرداخت.
از جمله آثار و تألیفات وی عبارتند از : علی (ع) شاهد رسالت ، چرا حسین (ع) قیام کرد ، مهدی (عج) موعود امم ، فایده و لزوم دین ، وحی و نبوّت در پرتو قرآن ، امامت در نهج البلاغه ، خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت و ...
3- آیت الله میرزا حسین فقیه سبزواری : یکی از فقهای برجسته قرن چهاردهم هجری است.
وی بنایی درمحل باغ رضوان مشهد برای زائران ساخت که پس از درگذشتش در همان محل به خاک سپرده شد..
برخی از آثار وی عبارتند از : هدایه الانام ، تقریرات فقه و اصول ، مناسک حج و ...
4- ابوالحسن علی بن زید بیهقی : معروف به ابن فُندُق و فرید خراسان . وی یکی از برجسته ترین علمای شیعه و از بزرگترین حکما و ادبا و دانشمندان پرکار قرن ششتم هجری قمری می باشد.وی را در یک  کلام می توان علاّمه زمان خود دانست.
وی در ششتمد سبزوار به دنیا آمد ، مدتی در پی کسب علم و دانش به شهرهای مختلف سفر کرد و سرانجام در همان زادگاهش ششتمد درگذشت.
برخی از آثار وی عبارتند از : المعارج در شرح نهج البلاغه ، جوامع احکام النجوم ، تاریخ بیهق و ...
5- ملاحسین واعظ کاشفی : از دانشمندان بلندآوازه و معروف قرن نهم هجری ودر اصل از مردم بیهق سبزوار بوده ، که در هرات نشو و نما یافته و در آن شهر از واعظان و مدرسان بنام محسوب می شده و در علوم دینی و فنون غریبه ، ریاضیات و نجوم نیز مهارت داشته است. او زمانی که در زادگاهش سبزوار به سر می برد ، به کار وعظ و خطابه اشتغال داشت.
یکی از معروف ترین کتاب های وی کتاب "روضه الشهدا" در ذکر مصیبت حادثه کربلاست. این کتاب پس از انتشار شهرت زیادی پیدا کرد به طوری که نام مجالس عزاداری امام حسین(ع) که امروزه روضه نامیده می شود ، از اسم همین کتاب "روضه الشهدا" کاشفی برگرفته شده است.
برخی از آثار وی عبارتند از : روضه الشهدا ، اسرارقاسمی ، اخلاق محسنی ، انوارسهیلی ، رساله در اوراد و ادعّیه ، مراصد الاسنی فی اسماءِ الحسنی ، تفسیرحسینی و ....
6- قطب الدین کیذُری : فقیه و ادیب و شاعر و فاضل قرن ششتم ، از روستای کیذور سبزوار و از شاگردان برجسته شیخ طبرسی بود.
تعدادی از آثار وی عبارتند از : حدائق الحقایق فی تفسیر دقایق أحسن الخلایق در شرح نهج البلاغه ، انوار العقول من اشعار وصی الرسول (ص) ، مجموعه ای از اشعار حضرت امام علی (ع) ، الاصباح در فقه شیعه و ...
حاج ملاهادی سبزواری
7- میرلوحی سبزواری : وی از علمای سبزوار و از مشاهیر قرن یازدهم هجری قمری درایران است.
مدتی در کربلا و اصفهان سکونت کرده و از محضر اساتیدی چون شیخ بهایی و میرداماد بهره جسته است.
برخی از آثار وی عبارتند از : تنبیه الغافلین ، ریاض المومنین ، مناظره سید و عالم ، کفایه المهتدی فی معرفه المهدی (ع) و ...
8-شیخ محمد ابراهیم اسراری : معروف به مدّرس سبزواری ، متخلص به محبوب ، حکیم ، ادیب و مدرس حوزه علمیه سبزوار بود.از جمله آثارش عبارتند از : منظومه اصول فقه و شرح آن ، شرح دعای کمیل ، شرح دعای سمات ، شرح دعای ابوحمزه ثُمالی و ...
9- حاج شیخ ولی الله اسراری : یکی از علما و فضلای معاصر و از نوادگان حاج ملاهادی سبزواری است.برخی تألیفات وی عبارتند از : گنجینه صفات یا راهنمای جمال و جلال ، گنیجینه اسرار یا راهنمای جوان ، یکتاپرستی ، تاریخ نوین در احوالات معصومین ، شرح کلمه طیبه "لااله الاالله الملک الحق المبین"
10- ابن ابی الطیب : در قرن پنجم در سبزوار می زیسته و در علوم فقه و اصول ،یگانه زمان خود بوده است. وی به دلیل نیکی هایش در سبزوار به پیرحاجات معروف شده است. احداث چند مسجد و مدرسه در سبزوار از جمله آثار خیر به جای مانده از وی است.
وی یکی از مفسرین قرآن کریم بوده است.
ابن ابی طیب در سبزوار درگذشت و در همین شهر به خاک سپرده شد.
11- ملامحمدباقر محقق سبزواری : از فلاسفه و فقهای بزرگ تشیع در قرن یازدهم هجری است. وی برای مدتی به اصفهان رفت و منصب شیخ الاسلامی  این شهر را برعهده گرفت و از سوی علمای اصفهان به امامت جمعه مسجد جامع این شهر انتخاب شد. وی مدتی هم در مشهد زیست و در همان زمان مدرسه قدیمی سمیعیه مشهد را با کمک  واقف آن تعمیر کرد و این مدرسه از آن زمان به بعد به مدرسه "باقریه" معروف شده است. وی در مشهد درگذشت و در سردابی کنار قبر شیخ حّرعاملی به خاک سپرده شد.
برخی از آثار او عبارتند از : "ذخیره المعاد" ، کفایه المقتصد ، رساله فی صلاه الجمعه ، رساله فی الغنا و روضه الانوار عباسی .
12- میرزا ابراهیم شریعتمدار : یکی از فضلا و علمای نامی و شهیر قرن سیزدهم در سبزوار است. وی در سبزوار به تدریس ، دادن فتوا و امور دینی اشتغال داشت. و اموالش را در راه مصارف خیریه و عام المنفعه و تحصیل طالبان علم مصرف می کرد. از وی موقوفاتی به جای مانده است که برخی از آنها عبارتند از : مدرسه علمیه شریعتمدار (مدرسه آقا) در خیابان بیهق ، مدرسه علمیه مزینان ، کاروانسرای آقا در خیابان بیهق و کاروانسرای ریوند .
از جمله اثار قلمی او نیز می توان به تقریرات در فقه و اصول و حواشی ونوشته هایی در حکمت ومعقول اشاره کرد.
13- حاج شیخ عباسعلی اسلامی : وی با تأسیس "جامعه تعلیمات اسلامی" ، 183 مدرسه و ده ها کتابخانه بزرگ در شهرهای مختلف خدمات فرهنگی گسترده ای به میهن اسلامی کرد.
همچنین تشکیل جمعیت پیروان قرآن ، و تألیف کتاب راه حسین (ع) و دو فراموش شده وانتشار مجله "جامعه تعلیمات اسلامی" از جمله دیگر خدمات فرهنگی وی بود.
14- آیت الله میرزا هاشم تقدیری : او از علمای عظام و اهل فضل و دانش و از مدرسین برجسته حوزه علمیه بود که بالغ بر چهل سال در حوزه علمیه قم و چندین سال در حوزه علمیه خوانسار به تدریس و تربیت شاگردان خویش پرداخت.
15- فخرالدین حجازی : وی یکی از فضلای معاصر وسرشناس سیاسی -ایران و از سخنرانان پرشور و انقلابی به شمار می آمد ، که در 1308 شمسی در سبزوار دیده به جهان گشود.
وی سه دوره نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بود و تحتی توانست نفر اول منتخب مردم تهران باشد.  تعدادی از آثار وی عبارتند از کتب جلوه ای از قرآن ، تفسیر سوره زُمر ، پژوهشی  درباره قرآن و پیامبر ، سیمای غدیر ، شگفتی های نهج البلاغه
16- دکتر علی شریعتی : کمتر فرد تحصیل کرده ای در ایران وجود دارد که نام دکتر علی شریعتی را نشنیده باشد. وی از بزرگترین روشنفکران مذهبی معاصر ایران بود که اندیشه هایش بر انقلاب فکری مردم ایران علیه رژیم طاغوت تأثیر زیادی گذاشت. برخی از آثار وی عبارتند از : اسلام شناسی ، امّت و امامت ، ایدئولوژی ، حج ، شیعه ، فاطمه فاطمه است و ...
17- آیت الله میرزا حسن سیادتی، از علمای تشّیع سبزوار در قرن چهاردهم هجری است.وی در عظمت شأن ومحبوبیت و نفوذ کلام بی نظیر بوده است.
وی از مال شخصی خود در یکی از خیابان های سبزوار مسجدی بنا کرد که به مسجدآقا معروف شد.
18- حاج سید برهان الدّین برهان سبزواری : وی مردی محقق ، متکلّم ، مفسر ، محدث ، ادیب و عالمی بصیر و فاضلی روشن ضمیر بود.
حاجی برهان امامت جماعت "مسجد پامنار" سبزوار را برعهده داشت و در همان جا به تفسیر قران کریم می پرداخت.
برخی از آثار وی عبارتند از : تفسیر آیه الخلافه ، غایه الافاده فی اسرار آیه الشهاده ، الجوهر الفرید فی اسرار سوره التوحید ، الکواکب الاسعد فی مولد سیدنا محمد (ص)
19- سیدمحمدمهدی علوی کیذقانی : وی از علمای برجسته قرن چهاردهم در سبزوار است.
تعدادی از آثار وی عبارتند از : خیرالتحف (در جواز سجده بر آجر و سفال) ، کتابی در شرح کال علمای معاصر ، انیس العلماء  و جلیس الادباء ، نابغه العراق و ...
20- حکیم حاج ملاهادی سبزواری : متخلص به "اسرار" ، معروف به "حکیم سبزواری" ، بعد از ملاصدرا ، بزرگترین و مشهورترین حکیم الهی و فیلسوف در سه چهار قرن اخیر و آوازه ترین دانشمند سبزوار در تاریخ سبزوار است.
وی بزرگترین شارح افکار و نظریات و تعلیمات مکتب فلسفی ملاصدرا شناخته شده است.
حکیم سبزواری صاحب کرامات و مقامات معنوی بود و پس از وفات در باغ منزل خود که امروز یکی از اماکن دیدنی و گردشگری سبزوار است ، به خاک سپرده شد.
برخی از آثار وی عبارتند از :شرح اسماءالحُسنی یا شرح جوشن کبیر ، شرح دعای صباح ، شرح مثنوی معنوی ، شرح منظومه در منطق و حکمت و...

گفتنی است موارد گفته شده ، تنها تعداد اندکی از علما و فضلای بزرگ سبزوار در زمینه علوم دینی و قرآنی بودند و ان شاءالله در مبحثی دیگر به معرفی تعداد بیشتری از علما و بزرگان سبزوار پرداخته خواهد شد.

منابع :
1-    کتاب سبزوار شهر دانشوران بیدار / نویسنده : محمود بیهقی / انتشارات دامینه / تاریخ 1379
2-    کتاب  سلمان زمان / نویسندگان دکتر حسین بهروان ، حسین جوان مهر ، عباس علی مشکانی / انتشارات جوان مهر / سال انتشار 1390
3-    تاریخ تشیع در خراسان /نویسنده : عبدالمجید ناصری داوودی / انتشارات آستان قدس رضوی / سال انتشار 1378


ضمیمه مخاطبین :

آقای مهدی یافوتیان مدیر وبلاگ "خطّه فریومد" :
با سلام
شیخ محمّد فرزند حبیب الله سبزواری « عزیزی » ، از فضلا و مفسّران قرآن کریم بود . وی به سال 1318 ق در روستای ( فرومد ) واقع در بین سبزوار و شاهرود دیده به جهان گشود . تفاسیر ذیل از اوست :
1 ـ « الجديد فی تفسير القرآن المجيد » در هفت مُجلّد .
2 ـ مختصر تفسیر الجدید . [ ارشاد الاذهان الى تفسير القرآن‏ ]
شرح زندگی و تفسیرش به تاریخ 10 / 5 / 1391 در وبلاگ « خطّه فریومد / فرومد » درج شده است .

1-آیت‌الله العظمی شمس‌الدین واعظی سبزواری فرومدی: (به عربی: شمس الدين الواعظي)‏ (با نام کامل الشيخ شمس الدين بن الشيخ حامد بن الشيخ عبد القهّار الواعظي [۱]) یکی از مراجع تقلید شیعه دوازده امامی در عراق می‌باشد.وی در جلسات بحث و تحقیق آیت‌الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و سید محسن حکیم در شهر نجف عراق شرکت نمود.
 سایت ایشان وبسایت آیت الله شمس الدین واعظی