گفتگو با احمد افصح پیشکسوت هنر منبت کاری سبزوار

منبت کاری عروس صنایع دستی چوبی

مهدیه عابدی/ مجله اینترنتی اسرارنامه

منبت کاری روی چوب یکی از ظریف ترین هنرهای صنایع دستی است که با تلاش و حوصله هنرمندان خوش ذوق همواره مورد توجه بوده و از این حیث در میان آثار حجمی و تزئینی به کار گرفته شده است. گرچه کهن شهر سبزوار با وجود هنرمندان توانمند در رشته های گوناگون هنری در بسیاری ازجهات پیشرو در بازافرینی و خلق آثار مختلف هنری است اما می توان گفت منبت کاری برروی چوب حرفه ای زیبا و تخصصی ست که  در طی سالیان گذشته تا حدودی نسبت به دیگر هنرهای موجود با ذهن و افکار مردم بیگانه بود اما خوشبختانه این هنر ارزشمند نیز آرام آرام در کنار دیگر خلاقیت ها و استعدادهای هنرمندان این دیار جان تازه ای به خود گرفته است.

احمد افصح هنرمند توانایی ست که پیشکوست هنر منبت کاری شهرمان محسوب می شود، او با هنر و دستان پر توان خود به مانند دیگر عزیزان مشغول در حرفه های هنری توانسته است با خلق آثار حجمی و کنده کاری برروی چوب به یکی از سرآمدان این هنر تبدیل شود. او همچنین در کارنامه هنری خود بار ها از جانب اداره میراث سبزوار و استان مورد تقدیر قرار گرفته، شرکت در نمایشگاه های گوناگون بین الملی از جمله نمایشگاه بین المللی مشهد و شرکت در کنگره سربداران نیز از دیگر افتخارات اوست.

کارگاه هنری و تولیدی او واقع در خیابان اسرار جنوبی ست که بسیاری از علاقه مندان به این هنر برای دیدن آثار چشم نواز و زیبای منبت کاری شده از نزدیک بازدید کننده آن بوده اند.

طبق روال همیشگی مجله اینترنتی اسرارنامه پیرو معرفی و حمایت از هنرمندان شهرمان این بار خبرنگار این پایگاه خبری گفتگویی را با احمد افصح هنرمند منبت کار سبزوار داشته که در ادامه به شرح این گفتگو پرداخته می شود:

از کارگری تا تولید کننده محصولات چوبی منبت

14 ساله بودم که به سفارش یکی از بستگان برای کسب هنر و مشغول شدن در یکی از حرفه های این حوزه یعنی منبت کاری به کارگاه وی در تهران رفتم. در ابتدا به کارهای ابتدایی مشغول شدم حتی مثل جاروکردن و نظافت کارگاه. شب ها نیز چون جای خواب نداشتم مجبور بودم در گوشه ای از همانجا استراحت کنم اما دست تقدیر بر این بود که با همت و تلاشی که داشتم منبت کاری را که همان کنده کاری و حجمی کار کردن روی چوب است را یاد بگیرم به طوری که تا اندازه ای حتی از استاد نیز جلو زدم و به خاطر اعتمادی که به دست آورده بودم جایگزین استاد شدم. این وقایع درست چند سالی قبل از پیروزی انقلاب بود و من در این زمان مشغول خدمت سربازی نیز بودم که بعد از تمام شدن مدت خدمت دوباره در همان کارگاه مشغول به کار شدم اما بعد از وقوع انقلاب اسلامی این حرفه بیشتر در میان مردم به عنوان شغلی طاغوتی رواج داشت زیرا فقط شاه، درباریان و افراد ثروتمند بودند که از اینچنین مبلمانی در منازل خود استفاده می کردند اما خوشبختانه کم کم این تفکرات تغییر پیدا کرد زیرا مردم به درستی درک کرده بودند که جدا از دارندگان اینگونه مبلمان این کارگران هستند که با عرق جبین مشغول به تولید آن می باشند. این شد که به مدت دو سال بعد از خدمت نیز در همان تهران مشغول بودم تا اینکه تصمیم گرفتم به سبزوار برگردم تا با ایجاد یک کارگاه کوچک به کسب و کار اینچنینی و آموزش به علاقه  مندان بپردازم.

سبزوار یکی از قطب های منبت کاری کشور

 طبیعی بود که  جدا از بحث هنری  به موضوع اقتصادی و بازدهی این شغل نیز فکر کنم البته این را نیز باید بگویم که داشتن شغل دلیلی بر این نیست که قطعا به معنای واقعی کلمه شاغل هستی زیرا بسیاری هستند که در این حرفه فطرت و وجدان را نادیده می گیرند و به مردم دروغ می گویند که در ارائه کار تولیدی با هنر دست منبت کاری را انجام داده اند در صورتی که برای من و افرادی که صاحب هنر و تجربه هستیم کاملا مشخص می شود که تفاوت کار هنری با مبلمانی که به نام منبت کاری اما با دستگاه های سی ان سی تولید می شود چه مقدار از لحاظ کیفیت با کارهای تولیدی که با هنر  منبت اصیل  آماده  می شود در تضاد است اما خوشبختانه باید این را هم اضافه کنم که جدا از این مباحث هم اکنون شهرستان سبزوار به عنوان یکی از قطب های منبت کاری چه در استان و چه در کشور شناخته شده است.

ضرورت افزایش کارآفرینی در کنار استاندارد سازی تولیدات هنری

جای امیدواری ست که کم کم تولیدات هنری به سمت کارآفرینی و تولیدات انبوه رفته اند اما هنوز راه زیادی برای رسیدن به استاندارد سازی مانده است. مشخص است که تا زمانی که تولیدات هنری نتواند از حمایت دولت و در ابعاد کوچکتر از حمایت مدیران شهری بهره مند شود نمی تواند بازدهی لازم را داشته باشد اما باید توجه کنیم که اگر موضوع استاندارد سازی در تولیدات رعایت شود بسیاری از معظلات مثل کیفیت های پایین حل خواهد شد زیرا قاعدتا اینگونه تولیدات نهایی، با  کیفیت پایین نمی‌تواند جنبه صادراتی محصول را به ارمغان آورد. گذشته از این نکات باید در نظر گرفت که ارزشمندی مبلمان بیشتر بسته به هنری ست که با منبت کاری تلفیق شده و این امر به تزئین و آراستگی منازل کمک بیشتری می کند به همین دلیل است که مبلمان های راحتی با سبک های جدید نمی تواند از لحاظ ارزشی جایگزین تولیدات منبت کاری شده  شود. درکنار تمام این موارد متاسفانه دلال بازی های این حوزه نیز به مشکلات تولیدکنندگان افزوده است چون هر کدام از دلال ها بنا به سود و منفعت مالی اقدام به خریداری انبوه از محصولات بی کیفیت می‌کنند و در این راستا هیچ توجهی به هنرمندان و ارزش کار آنها ندارند که خود باعث دلسردی توانگران منبت کاری در حوزه صنایع چوبی شده است.

برنامه ریزی های دقیق لزوم پیشرفت در صنایع دستی و هنری

بدیهی ست که بسیاری از مردم تفاوت هنر دست در منبت کاری و مبلمان های تولیدی دستگاه های سی ان سی را نمی دانند و بسیاری نیز از این فرصت سوء استفاده کرده و درآمد زیادی را از راه ارائه تولیدات بی کیفیت به جیب می زنند اما باید بپذیریم قسمت زیادی از دلایل این اتقاق برمی گردد به عدم حمایت هایی که از تولید کنندگان این حوزه می شود. با توجه به اینکه هزینه های خریداری، ذخیره سازی و ساخت آثار زیاد است و زمان زیادی نیز صرف تولیدات می شود سرمایه گذاران بیش از آنکه به فکر هنرمندان باشند با خریداری دستگاه های تولیدی محصولاتی با کیفیت پایین تر، ارزان تر و در مدت زمانی کمتری به مردم ارائه می کنند مثلا ساخت یک سرویس مبلمان با هنر توانمندان منبت کاری ممکن است چند روز طول بکشد در صوتی که همین محصول با استفاده از دستگاه های سی ان سی در طول روز 20 الی 30 بار تولید می شوند. قاعدتا منظور از برنامه ریزی در این عرصه برای بالابردن کیفیت و حتی صادرات در راستای استاندارد سازی کیفیت چوب، نجاری و ... است که با صرف برنامه ریزی های لازم باید به طور دقیق صورت بگیرد اما همچنان که می دانیم متاسفانه نه تنها در شهرستان که  مدیران کل کشور نیزاین موضوع را نادیده می گیرند که هیچ سودی نیز به حال این آشفته بازار اقتصادی ندارد و مانع از پیشرفت و ترقی چه در سطوح دیگر و چه در مبحث تولیدات هنری با کیفیت می شود.

هیچ زمانی از ارگان های مختلف درخواست حمایت نکرده ام

خوشبختانه با اینکه در اوایل شروع کار تولید را از یک کارگاه 9 متری آغاز کردم اما با آموزش علاقه مندان و همت و تلاش توانستم بسیاری را آموزش و تربیت کنم که به رونق این هنر افزوده شود و حالا می بینید که دراین کارگاه تولیدی منبت برروی چوب صورت می گیرد تا در نهایت تولیدات ارزشمندی به مشتریان عرضه شود. هیچ زمان نیز از هیچ نهادی در شهرستان طلب حمایت نکرده ام زیرا اعتقاد  دارم که انسان باید زیر دین کسی نباشد و روی پای خودش بایستد وگرنه کارش به اما و اگر می کشد ولی این را هم باید اضافه کنم که اداره میراث فرهنگی وصنایع دستی هر زمان که لازم بوده و تشخیص داده بدون هیچ منتی از این هنر حمایت کرده و ما را تنها نگذاشته است و همانطور که می دانیم حمایت تنها در بُعد مالی خلاصه نمی شود بلکه حمایت های معنوی نیز خود می تواند مایه دلگرمی همرمندان باشد. امیدوارم که این حمایت ها نه تنها در خصوص منبت کاری که برای تمامی هنرمندان شهرستان نیز بیشتر از گذشته انجام گیرد.

نظرت را بنویس
comments
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما