بیخ؛ ریشه ی گیاهی کوهستانی است که در فصل پاییز و زمستان از خاک سر برمی آورد وآن را از کوه هاجمع کرده و یکی از خوراکی هایی است که در شب چله مردم روستا با ذوق و شوق فراوان آن را درست میکردند و همه از یک ظرف و با انگشت شروع به خوردن آن می کردند.

یکی از دوستان اسرارنامه که از اهالی بهارستان (45 کیلومتری سبزوار) است، در شب یلدا آن را تهیه نموده و طرز تهیه ی آن و تعدادی عکس را برای ما ارسال کرد.

 طرز تهیه:

بعد از جمع کردن بیخ، پوست آن را گرفته و سپس شسته و حدود دو لیوان آب به آن اضافه کرده و داخل کتری قرار داده و اجازه می دهیم بجوشد.

این کاردر را دو مرحله انجام می دهیم. بعد از خالی کردن آب اول و دوم نوبت می رسد به سومین مرحله که با حدود یک لیوان آب شروع به جوشیدن می کند و به محض خاموش کردن شعله آب ان را در تشت (لگن) مسی ریخته و با دست شروع میکنیم به چُمبه زدن (هم زدن).این کار نیاز به قوه ی بدنی بالایی دارد شاید نیم ساعت یا بیشتر طول بکشد که کف بیخ ما آماده شود.

‌بعد از مدتی چمبه زدن آب تبدیل به کف سفید و غلیظی می شود که سفیدی آن مانند برف می درخشد .وقتی کف از دست چکه نکرد آن گاه  وقت اضافه کردن شیره ی انگور مرغوب است. با شیره هم دقیقه ای آن را چمبه زده و کف بیخ ما آماده می شود.

از این ریشه در تهیه ی حلوای مغزی یا همان کنجدی هم  استفاده می شود.طبع این گیاه گرم است و در چند دهه قبل یکی از شیرینی های سفره ی یلدا درست کردن کف بیخ بوده است.

بیایید فرهنگها را زنده نگه داریم.

سمیه قربانی