نگاهی به آیین های عزاداری اباعبدالله (ع) در منطقه سبزواربزرگ

مراسم علم کشان (روستای طبس)

در این مطلب با یکی از آداب و رسوم مردم روستای طبس در غرب خراسان رضوی در ایام محرم آشنا خواهید شد.

 طبس روستایی ییلاقی و خوش آب و هوا در منطقه سبزوار بزرگ است که به لحاظ تقسیمات سیاسی در شهرستان تازه تأسیس خوشاب واقع شده است.

موقعیت جغرافیایی این روستا در 20 کیلومتری شمال شهر سبزوار است و به دلیل آب و هوای ییلاقی این روستای کوهپایه ای ،  در طول ایام مختلف سال گردشگران زیادی از نواحی اطراف به ویژه از شهر سبزوار را به خود می پذیرد.

روستای طبس که اکثر اهالی آن افتخار سیادت دارند ، در میان سبزواری ها به  طبس سیدها معروف است تا با طبس دیگری که در جنوب خراسان واقع شده و همینک یکی از شهرستان های خراسان جنوبی است ، اشتباه نشود.

مردم مومن طبس در ایام مختلف سال آداب و رسوم متنوعی دارند که یکی از این آداب و رسوم مربوط به ایام محرم الحرام است.

آقای ابوالفضل طبسی یکی از وبلاگ نویسان فرهیخته غرب خراسان رضوی است که در وبلاگ خود به معرفی کاملی از آداب و رسوم روستای طبس در ایام محرم پرداخته است.

از جمله مراسم مذهبی که از گذشته های دور در ایام محرم در روستای طبس اجرا می شده است مراسم علم کشان است.

در ادامه به شرح این مراسم به نقل از وبلاگ "تعزیه خوانی درروستای طبس سبزوار" می پردازیم :

مراسم علم کشان (روستای طبس)

مراسم علم کشان قبل از اذان مغرب و عشا شب اول ماه محرم الحرام آغاز می شود. علم چوبی است به اندازه  7تا10متر که پارچه ای سیاه بر دور آن می کشند. چاووشی خوانان روستا ذکر مصائب ائمه اطهار به ویژه اباعبدالله الحسین (ع) را می خوانند.

کسانی که حاجتی دارند پارچه ای را می آورند تا به سر علم بسته شود. شمشیرکی سه شاخه بر سر علم بسته شده و پارچه های رنگی نذری بردورآن می بندند. بالای شمشیرک فلشی است به سمت آسمان که بر هر شاخه سیب سرخ رنگی قرار می گیرد و در پایان حسین حسین گویان علم از زمین بلند می شود وبر دوش مردان زحمت کش روستاحرکت داده می شود تا در جایگاه هر ساله خویش قرار گیرد. با سلام و صلوات علم را می آورند و در گودالی کنده شده به عمق یک مترقرار می دهند تا برافراشته شود.

اولین علم جلو درب مسجد جامع روستا وبه اصطلاح در درب قلعه پایین نصب می شود مردم سرها را بالا می گیرند بر بالای آن می نگرند در این بین صدای یا حسین (ع) یا ابوالفضل(ع) هم که از ته دل مردمان روستا بلند می شود شنیده می شود.بعد از قرارگرفتن علم مردم دستی بر سیاهی پارچه کشیده و به صورت می مالند و صلوات می فرستند.  دسته بعدی علم دوم را که در سر بالایی مسجد و جایگاه تعزیه خوانی است، به سر آب توت یا پای چنار علم کشان می کنند و سومین علم هم به اصطلاح در درب قلعه بالا و جلو منزل یکی از سادات قرار می گیرد.

در گذشته به دلیل نبود رسانه های گروهی یا تقویم، بزرگان به این شکل و نشانه اعلام می کردند که ماه محرم آمده است تا مردم خود را برای عزاداری امام حسین (ع) آماده کنند. در آن زمان علم ها بهترین نشانه ها برای آگاهی مردم از آمدن این ماه بوده اند و بدین شکل چهره روستا هم تغییر پیدا می کرده و حتی نوع پوشش و گویش خود مردم هم تغییر می کرده است اما حال با توجه به تغییر زمانه و کنجکاوی بعضی ها سوال پیش می آید که چرا باید متراژ چوب های علم 7 تا 10 متر باشد و یا چرا بر سر علم سیب می گذارند و چرا میوه های دیگری قرار نمی دهند؟ در جواب این سوال می گویند : از آن جایی که سیب میوه ای بهشتی و متعلق به امام حسین (ع) است در بیشتر مراسم تعزیه خوانی از آن به عنوان یک نماد استفاده می کنند. مثلا در شبیه خوانی وقتی حضرت عزرائیل می خواهد قبض روح کند سیبی خوش رنگ و قرمز را جلوی بینی نقش پوش نگه می دارد تا بدین وسیله با دنیا وداع کند و معلوم می شود که بهشتی است و یا در چاووشی خوانی ها هم می خوانند : "ز تربت شهدا بوی سیب می آید و ..."معمولا ما انسان ها وقتی حاجتی داریم به آسمان می نگریم واز ته دل ای خدا می گوییم و بر این باوریم که خداوندگار درآسمان هاست و شاید اگر متراژچوب علم به بلندای 10 متراست و سیب ها بر شمشیرک قرار می گیرد به این خاطربوده که مردم می خواستند فاصله خود را با خدایشان نزدیکتر کنند و امام مظلومشان را هم واسطه قرار می دهند تا حاجت بگیرند ونذوراتشان مقبول شود.

اگر قدم در روستا بزنیم و مسیر علم ها را دنبال کنیم مشخص می شود که علم ها به فاصله معینی قرار گرفته که هیات های زنجیرزنی و سینه زنی در این مسیرحرکت می کنند.در شب تاسوعا و عاشورا هیات سینه زنی به دور این علم ها حلقه می زنند و با نوایی سوزناک می خوانند که :

این علم از کیست که بی صاحب است

گروه بعدی پاسخ می دهند:

این علم مال بنی هاشم است

وباز گروه اول می خوانند:صاحب او رفته به شط فرات

و گروه دوم :سکینه گفت آه عموالفراق

وقتی هیات از جلو مسجد حرکت می کند و به علم ها می رسد این اشعار را تکرار می کنندو سینه می زنند دراصل قداست این علم ها به خاطر یا حسین ویا ابوالفضل هایی است که سال ها پیش گذشتگان بر آن می خوانند وامروز جوانان با شور و اشتیاق سنت را احیا می کنند ومیراث دار آئین های خویشند.

منبع : تعزیه خوانی در روستای طبس سبزوار

 

گزارش تصویری از عزاداری عاشورا در روستای طبس سبزوار

 

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

آیین مراسم عاشورای حسینی در روستای فشتنق شهرستان داورزن

نظرت را بنویس
comments
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما