خطر خروج اشیاء کشف شده در تپه باستانی سبزواری ها از شهرستان / آیا میراث سبزوار به تاراج خواهد رفت؟

جدیدترین یادداشت علی نورآبادی خبرنگار وتحلیل گر مسائل سبزوار که در پایگاه خبری تحلیلی رصد انتشار یافته است، به تپه باستانی سبزواری ها تعلق دارد.
 
به گزارش مجله اینترنتی اسرارنامه ، این خبرنگار سبزواری ساکن تهران که در اصل با رسانه های پایتخت همکاری می کند و این روزها حضور پر رنگ تری نیز در رسانه های خبری و تحلیلی سبزوار پیدا کرده به گونه ای که هفته ای چند یادداشت به قلم او در سایت های سبزواریان، اسرارنامه و رصد منتشر می شود، این بار 10 نکته مهم را پیرامون کاوش های انجام شده در تپه باستانی سبزواری ها یادآوری کرده است که چنانچه مورد توجه مسئولان مربوطه قرار گیرد، می توانیم آینده روشن تری برای نتیجه کاوش ها در این محوطه پیش از تاریخ خراسان رضوی در مجاورت کهن شهر سبزوار متصور شویم.
 
البته در بین 10 نکته اشاره شده در یادداشت جدید علی نورآبادی شاید مهمترین این موارد، ابراز نگرانی از احتمال خروج برخی اشیاء قدیمی کشف شده در تپه باستانی سبزواری ها از این شهر به شهرهای دیگر برای انجام تحقیقات و مطالعات بیشتر است. خروجی که به گمان این تحلیل گر سبزواری ممکن است دیگر بازگشتی به دنبال نداشته باشد و سرمایه های ارزشمند باستانی سبزوار پس از مدتی درموزه های دیگر شهرهای کشور نظیر مشهد و تهران به نمایش در بیاید!
 
البته نورآبادی برای جلوگیری از این مشکل پیشنهاد داده است که به جای خروج اشیاء از سبزوار ، کارشناسان و پژوهشگران از شهرهای دیگر به  اینجا بیایند و تحقیقات و بررسی های  خود را انجام دهند.
 
با وجود این پیشنهاد جالب توجه، اما ازآنجایی که متأسفانه درسبزوار علی رغم وجهه شاخص علمی و دانشگاهی این شهر، هنوز رشته های تخصصی تاریخ و باستان شناسی در دانشگاه ها وجود ندارد و متعاقباً کارگاه ها و آزمایشگاه های مخصوص این رشته ها نیز تأسیس نشده است، شاید پیشنهاد علی نورآبادی برای باقی ماندن اشیاء باستانی در سبزوار و آمدن کارشناسان به این شهر هنوز عملاً امکان عملی شدن نداشته باشد. زیرا حتی اگر کارشناسان و متخصصین باستان شناسی هم به سبزوار بیایند اگر آزمایشگاه ها وموسسات استاندارد برای تحقیقاتشان در اختیار آنان قرار نگیرد، شاید نتوانند کاری از پیش ببرند.
 
به هرحال این معضلی است که می طلبد مسئولان شهرستان سبزوار به ویژه مسئولان دانشگاه های بزرگ و معتبر این شهر ازجمله دانشگاه حکیم سبزواری، که تا کنون در فعالیت های علمی خود تقریبا جنبه تاریخی و باستانی سبزوار را فراموش کرده و هیچ قدمی برای راه اندازی رشته های تخصصی تحصیلی و امکانات و الزامات آن در شهر دیرینه های پایدار برنداشته اند، این مهم را در اولویت برنامه های خود قرار دهند. چه اشکالی دارد اگر سبزوار که اتفاقا هم شهری تاریخی و هم شهری دانشگاهی است یک یا چند مورد از موسسات و پژوهشگاه های علمی و دانشگاهی معتبر در زمینه باستانی شناسی را در شرق کشور داشته باشد؟
 
به هرحال پس از بیان این مقدمه، اسرارنامه به انتشار10 نکته مورد توجه علی نورآبادی درباره تپه باستانی سبزواری ها می پردازد:
 
تپه سبزواری‌ها را “ابتر” رها نکنیم!/ ۱۰ نکته درباره تپه سبزواری‌ها
 
کاوش تپه سبزواری ها آغاز راه است و نباید کاوش این تپه را “ابتر” رها کنیم. مسلما کاری که ابتر باشد به جایی نخواهد رسید و موثر نخواهد بود. احیای تپه سبزواری ها تنها یک حلقه از صنعت گردشگری سبزوار است. نخستین نتایج عملکرد میراث فرهنگی و مدیریت شهری را هم در این زمینه در تعطیلات عید سال آینده شاهد خواهیم بود و محک خواهیم زد.
 
رصد- علی نورآبادی/ خوشبختانه پس از دو ماه پیگیری و تلاش، دومین فصل کاوش تپه سبزواری ها با دستاوردهای خوبی پایان یافت. به خاطر این پیگیری ها و تلاش ها به همه مسئولان میراث فرهنگی، مسئولان شهری و سرپرست و گروه کاوش خسته نباشید می گوییم. فصل خوبی را تجربه کردیم؛ اما هنوز کامل نشده است. تا کنون تنها فصل کاوش را پشت سر گذاشتیم و هنوز فصل های دیگری در پیش داریم که این فصل ها را هم باید به خوبی سپری کنیم. در همین زمینه چند نکته مهم یادآوری می شود:
 
۱- در طول فصل کاوش به صورت پراکنده اخبار و گزارش هایی درباره نتایج و کشفیات از تپه سبزواری ها در رسانه های محلی شهرستان منتشر شد اما این کافی نیست. نتایج و کشفیات این کاوش ها باید در یک یا چند نشست تخصصی و رسمی در سطح ملی و با حضور متخصصان و کارشناسان ارائه شود. این اقدام چند مزیت دارد؛ اول این که نتایج کاوش ها به صورت رسمی ارائه و ثبت می شود. دوم این که نتایج کاوش ها به اطلاع کارشناسان و متخصصان می رسد. سوم، توجه کارشناسان و مراکز علمی و پژوهشی این حوزه به تپه سبزواری ها جلب می شود و این زمینه را برای کاوش ها و تحقیقات بعدی آماده می کند.
 
۲- بر اساس گزارش هایی که تا کنون منتشر شده است، در این کاوش ها آثار و کشفیات ارزشمندی به دست آمد. حتما باید نتایج این کاوش ها مکتوب و به صورت مقاله در نشریات علمی و تخصصی ملی و بین المللی منتشر شود. حتی جا دارد کتابی درباره این تپه و نتایج بدست آمده از کاوش ها نوشته و منتشر شود. اگر از همه کاوش ها و آثار، دست کم چند مقاله تخصصی و یا کتابی بیرون نیاید پس این تلاش ها چه فایده ای دارد؟ برای این مهم، لازم است گروه ویژه ای برای مطالعه و تحقیق بر روی این آثار و کشفیات تشکیل شود. این گروه باید متشکل از کارشناسان و متخصصان این حوزه باشد و آنها به دور از هیاهو مطالعات خود را به سرانجام برسانند.
این گروه ویژه حتما باید در اداره میراث فرهنگی سبزوار و با محوریت میراث شهرستان تشکیل شود نه در جای دیگر. همچنین میراث فرهنگی می تواند برای مستند سازی و معرفی تپه فیلم های مستند و نماهنگ هایی هم بسازد مانند مستندهای خاصی که برای جام حسنلو که از تپه حسنلو کشف شده و یا درباره شهر سوخته زابل ساخته شده است.
 
۳- حالا که فصل کاوش به پایان رسید و آثار مهم و ارزشمندی کشف شد؛ مهم ترین و فوری ترین وظیفه اداره میراث فرهنگی سبزوار حفاظت از این آثار و کشفیات است. حفاظت از این آثار باید چند برابر شود تا مبادا خدای نکرده اتفاق ناگواری مثل تخریب یا سرقت رخ دهد. اگر خدای نکرده بر اثر کم کاری یا غفلت مسئولان چنین چیزی رخ دهد همه زحمت ها به باد خواهد رفت. آنوقت مسئولان میراث فرهنگی چه پاسخی خواهند داشت؟
همچنین زمستان و برف و بارانش را در پیش داریم و مسئولان میراث برای حفاظت از محل کاوش ها در تپه هم باید فکری اساسی بکنند تا این مکان از گزند آسیب های طبیعی در امان بماند. البته این حفاظت نباید مانند حصارکشی هایی باشد که زمان کاوش نصب شده بود که با یک باد همه چیز فرو ریخت. خلاصه طوری نباشد که تا بهار سال بعد همه حفاری ها بر اثر برف و سیل و خرابی ها دفن شده و از بین رفته باشد. اگر این اتفاق بیفتد باید کلی هزینه کنیم و همه چیز را از ابتدا آغاز کنیم؛ و هیچ توضیحی هم از مسئولان امر پذیرفته نخواهد بود.
 
۴- آقای سلیمانی اوایل فصل کاوش گفته بود اجازه نمی دهیم آثار کشف شده از شهرستان خارج شود اما اخیرا در مصاحبه دیگری گفت است: “ممکن است برخی از اشیاء برای شناسایی به خارج از شهرستان منتقل شود اما به مجموعه ثپه سبزواری ها خواهد برگشت.” آیا تغییری در نظر آقای سلیمانی رخ داده است؟ چه شده است که او نظرش را تغییر داده است و صحبت از انتقال اشیاء کشف شده می گوید؟ ما بارها از این سوراخ گزیده شده ایم. در سال های گذشته آثار زیادی به بهانه های مختلف از شهرستان خارج شد و دیگر برنگشت. چنانکه آقای کرامت هم گفته بود آثاری که در جاهای دیگر هستند به سبزوار برگردانده شوند. این حرف البته گفتنش راحت است اما در عمل بازگرداندن آثار خیلی سخت است؛ بسیار زمان بر و پر هزینه است. تازه اگر آنها پس بدهند. آقای سلیمانی حتما می دانند که نسخ خطی ما در مشهد نگهداری می شود، آیا فکری می کنید اگر کتابخانه مرکزی سبزوار ساخته شود آنها به همین راحتی این کتاب ها را پس می دهند؟ یا آثار دیگری که در استان و تهران هستند. چرا از این ها عبرت نمی گیریم و دوباره می خواهیم از همین سوراخ گزیده شویم؟ چرا باید میراث شهرستان را دو دستی تقدیم کنیم تا بعد کلی برای پس گرفتنش به این در و آن در بزنیم و در آخر هم دست خالی برگردیم؟ حتی اگر قرار است مطالعه و پژوهشی روی اشیا کشف شده صورت گیرد چرا کارشناسان را به سبزوار نمی آورید؟ قطعا وقتی میراث فرهنگی گروه ۳۰ نفر کاوش را دو ماه می تواند بیاورد آوردن چند کارشناس کار سختی نیست. بنابراین فکر می کنم آقای سلیمانی اینجا دارد اشتباه می کند که آثار را می خواهد منتقل کند. آقای سلیمانی چه تضمینی می دهد که آثاری که به تهران یا احیانا استان رفت برخواهد گشت؟ اگر این آثار را پس ندهند آیا آقای سلیمانی می تواند جلو سازمان میراث فرهنگی بایستد؟ اگر او پیگیری و ایستادگی کرد و به راحتی برکنارش کردند چه می کند؟ اگر آقای سلیمانی رفت آثار شهرستان را چه کسی می خواهد برگرداند؟ از همه این ها که بگذریم موزه های شهرستان تنها با همین آثار و کشفیات منحصر به فرد غنی می شود و اگر این آثار به جاهای دیگر منتقل شود، موزه های شهرستان خالی و ضعیف خواهد شد. موزه ضعیف و سطح پایین که اشیا درجه یکی نداشته باشد بازدیدکننده نخواهد داشت و گردشگری هم برای دیدن آنها نخواهد آمد. بنابراین انتقال آثار اشتباه بزرگی است که همه زحمات را نابود خواهد کرد. مسئولان از گذشته عبرت و لطفا این هشدارها را جدی بگیرند.
 
۵- میراث فرهنگی و گردشگری زنجیری است که حلقه های مختلفی دارد. اگر می خواهیم در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری به جایی برسیم باید همه این حلقه ها را با هم ببینیم. اگر می خواهیم سبزوار به شهر مقصد گردشگری تبدیل شود باید همه این فرایند را داشته باشیم و برای همه حلقه های این زنجیر کار کنیم. مثلا کاوش و کشف آثار تنها یک حلقه از این زنجیر است؛ معرفی و شناساندن این تپه و آثار در سطح ملی و جهانی، تبلیغ برای جذب گردشگر، آماده کردن زیر ساخت های لازم و غیره حلقه های دیگر این زنجیره است که اگر به آنها توجهی نکنیم به جایی نخواهیم رسید. کاوش و کشف آثار به تنهایی کمکی چندانی برای رونق گردشگری نخواهد بود. بنابراین اگر می خواهیم تپه سبزواری ها در سطح ملی و جهانی معرفی شود باید در زمینه های دیگر بویژه در زمینه های رسانه ای در لایه های مختلف استانی، ملی، جهانی، اطلاع رسانی عمومی، تخصصی کار کنیم.
 
۶- تقریبا همه اخبار و گزارش هایی که تا کنون درباره تپه سبزواری ها منتشر شده است در سطح محدود شهرستان بوده است. مسئولان میراث تا کنون برای شناسایی و معرفی این اثر در رسانه های ملی کاری نکرده اند. شاید توجیه شان این باشد که منتظر پایان فصل کاوش بودیم، حال که فصل کاوش هم با موفقیت پایان یافته است باید در این باره کارهای زیادی بکنند. بدون شک تپه سبزواری ها قابلیت ثبت جهانی را دارد اگر می خواهیم فضا و زمینه برای ثبت جهانی آن فراهم شود باید در معرفی و شناساندن آن خیلی کارها بکنیم. میراث فرهنگی هنوز در این زمینه ها هیچ کاری نکرده است. حال که فصل کاوش پایان یافته است، میراث فرهنگی سبزوار در این زمینه دو کار باید بکند یا نشست خبری ای در تهران و با حضور نمایندگان صدا و سیما و خبرگزاری های سراسری برگزار و کم و کیف تپه و کاوش ها را تشریح کنند. و یا گروهی از خبرنگاران و گزارش گران میراث فرهنگی را از رسانه های مختلف به شهرستان دعوت کنند تا با حضور مسئولان هم بازدیدی از تپه و کاوش ها داشته باشند و هم گزارش هایی از آن برای رسانه های شان تهیه کنند. به نظرم این کار دوم بهتر است. بدیهی است تا زمانی که اثری معرفی نشود گردشگری هم برای دیدن آن نخواهد آمد هر چند که آن اثر قدمت چند هزار ساله داشته باشد، و هر چند سالانه ۲۰ میلیون مسافر از کنار آن عبور کنند. هم چنان که تا کنون چون آثار شهرستان معرفی نشده است گردشگری هم برای دیدن آنها نمی آید.
 
۷- از زمانی که آقای سلیمانی رئیس اداره میراث شده است ظاهرا این اداره همه همت و برنامه اش را روی تپه سبزواری ها گذاشته است که کار به جایی است؛ اما میراث باید به آثار و حوزه های دیگر هم به طور جدی توجه کند. حوزهایی مانند کار بر روی رونق گردشگری، فراهم کردن زیر ساخت ها، پیگیری برای اضافه شدن قنات های شهرستان در پرونده قنات ها برای ثبت جهانی در یونسکو، احیای خانه های مشاهیر و تاریخی، حضور فعال در جشنواره ها و نمایشگاه های میراث فرهنگی و گردشگری ملی و جهانی، رسیدگی به احوال آثار دیگر که متاسفانه در حال نابودی هستند که خود آقای سلیمانی می داند کدام آثار را می گویم از جمله آتشکده آذربرزین، مسجد جامع و غیره. مبادا میراث فرهنگی از آثار و کارهای مهم دیگر غفلت کند و به نوعی آنها را فدای یک اثر کند. آقای سلیمانی در آخرین مصاحبه اش حمایت رسانه ها از میراث فرهنگی را خواستار شد و گفت: “میراث شهرستان یک اداره منزوی است که قصد خارج ساختن آن را از انزوا داریم. میراث فرهنگی هویت شهرستان است همه در مقابل ان مسئول هستند و نباید هیچ کس خود را از آن جدا بداند.” قطعا نخستین کسی که باید از هویت شهرستان حفاظت و دفاع کند خود اداره میراث فرهنگی است.
 
۸- دو ماه فصل کاوش در تپه سبزواری ها یک تجربه خوب از همکاری، هماهنگی و تعامل دستگاه ها و نهادهای مختلف شهرستان بود. به نوعی این در دو ماه، مدیریت شهری تجربه موفقی را ارائه داد. این تجربه نشان داد که اگر بخواهیم می توانیم مدیریت شهری موفقی داشته باشیم. بنابراین این تجربه موفق باید در همه جا تکرار شود. باید در مسائل دیگر شهرستان هم با همین هماهنگی، همکاری و تعامل، مشکلات را حل کنیم. در مقابل، متاسفانه مدیریت شهرستان در ماجرای بیمارستان حشمتیه موفق عمل نکرد. وقتی می شود، چرا این تجربه موفق را برای حل مسائل بیمارستان حشمتیه تکرار نکنیم؟ چرا این تجربه موفق را در ادامه مسیر به نتیجه رساندن تحقیق و رونق تپه سبزواری ها تکرار نکنیم؟ چرا این تجربه موفق را در طراحی و ساخت میدان سربدارن، ساماندهی کوی گلستان، طرح امامزاده شعیب، ساخت کتابخانه مرکزی شهرستان، رونق صنعت گردشگری، راه اندازی صنایع تبدیلی شهرستان و دیگر زمینه ها تکرار نکنیم.
 
۹- صنعت گردشگری صنعتی سالم و زیبا و در عین حال پر سودی است. گردشگری صنعت آینده است. با این تجربه موفق همه دستگاه ها و نهادهای شهرستان باید کم کم خودشان را برای رونق این صنعت در شهرستان آماده کنند. صنعت گردشگری هم باید کم کم به اقتصاد شهری ما وارد شود. مسئولان محترم و مدیریت شهری باید حساب ویژه ای روی این صنعت زیبا و پر سود برای آینده شهرستان باز کنند. این صنعت هم با حرف و مصاحبه و تعریف کردن خالی رونق نمی گیرد. مدیریت شهری اگر می خواهد صنعت گردشگری رونق بگیرد و در آینده ای نزدیک به بخش مهمی از اقتصاد شهری تبدیل شود باید روی این صنعت سرمایه گذاری و کار کند؛ اول باید کاشت تا بتوان برداشت کرد. برای این که صنعت گردشگری رونق گیرد باید در همه حوزه های آن شامل آماده کردن زیر ساخت ها، فرهنگ سازی در بین مردم، معرفی و تبلیغات، بازایابی گردشگری، حضور فعال و موثر در جشنواره ها و نمایشگاه های معتبر ملی، کارهای علمی و پژوهشی، جذب سرمایه گذاری های مردمی و خصوصی و غیره به صورت جدی کار کنیم.
 
۱۰- و بالاخره این که کاوش تپه سبزواری ها آغاز راه است و باید با این فعالیت ها تکمیل شود. نباید کاوش این تپه را “ابتر” رها کنیم. بدون انجام این کارها کاوش تپه ابتر خواهد بود. مسلما کاری که ابتر باشد به جایی نخواهد رسید و موثر نخواهد بود. احیای تپه سبزواری ها تنها یک حلقه از صنعت گردشگری سبزوار است. نخستین نتایج عملکرد میراث فرهنگی و مدیریت شهری را هم در این زمینه در تعطیلات عید سال آینده شاهد خواهیم بود و محک خواهیم زد.
 
برای مطالعه یادداشت های بیشتر به قلم علی نورآبادی هم اکنون روی اینجا کلیک کنید.
 
 
کوچه پس کوچه پیوندها
کلیک کنید:
نظرت را بنویس
comments

حسن مسئولان محترم و مديريت شهري به گوش بگيرند: گردشگري صنعت آينده است.

سلام درست است که آقاي نورآبادي در اين يادداشت درباره انتقال اشياي کشف شده از تپه هم به صورت جدي و بجا هشدار دادند اما فکر مي کنم حرف اصلي ايشان در اين مطلب بندهاي 8 و 9 است. تاکيد بر اين که مسئولان و مديريت شهري و نهادهاي مختلف سبزوار بايد خودش را براي رونق گردشگري آماده کنند. بايد نهادها خودشان را براي اين که سبزوار شهر مقصد گردشگري شود آماده کنند. و بالاخره اين که بايد کم کم گردشگري به اقتصاد شهري ما تبديل شود. حرف اصلي اين است.
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما