غلامعلی حداد عادل: عطاملک جوینی چهره حقیقی مغولان را منصفانه تصویر کرده است
پیام دكتر حدادعادل به همایش ملی نكوداشت عطاملك جوینی
دكتر غلامعلی حدادعادل، رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌مناسبت برگزاری همایش ملی نكوداشت عطاملك جوینی در دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار، پیامی به شرح ذیل صادر كرد:
برگزاری همایشی ملی در بزرگداشت عطاملك جوینی در دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار نه فقط یك اقدام فرهنگی است، بلكه ادای دین و حق‌گزاری همشهریان ارجمند وی نسبت به او محسوب می‌شود.
علاءالدین ابوالمظفر عطاملك جوینی؛ دیوانسالار، امیر و مورخی است كه نام وی با اثر مهم و بزرگ و ماندگارش، تاریخ جهانگشای، گره خورده است. درباره‌ی این كتاب گران‌سنگ سخن فراوان است. از اهمیت و اعتبار این اثر در میان كتب تاریخی، از ارزش‌های آن در تحقیقات تاریخی و اجتماعی عصر مغول و خوارزمشاهیان و اسماعیلیان، از ویژگی‌های زبانی و ادبی آن، و از شهرت جهانی آن در میان محققان بزرگ دنیا فراوان سخن گفته‌اند. عطاملك جوینی در نویسندگی دستی توانا داشت و زمانی كه به نگارش تاریخ جهانگشای تشویق و مشغول شد، جوانی بیست‌وهفت هشت ساله بود. خود این اثر بزرگ و نیز رساله‌ی تسلیه‌الاِخوان وی كه مشتمل بر شرح قسمتی از زندگی سیاسی او و مشحون از شُكر و شكایت و حدیث نفس است، گواه این مدعاست كه وی نه فقط در تاریخ‌نگاری مسلط بوده، بلكه پایه و مایه‌ی كم‌مانندی در ادب عربی و فارسی و معارف اسلامی و قرآن و حدیث و امثال و حكم داشته است. اثر عطاملك جوان از همان زمان تألیف، شهرت بسیار یافت، چندان كه غالب مورخان معاصر وی یا متأخران از این كتاب نقل كرده‌اند و آن‌را از مأخذ معتبر خود شمرده‌اند.
تاریخ جهانگشا صرفاً یك تاریخ سیاسی محض نیست، زیرا جوینی، هنگام شرح وقایع، درباره‌ی اوضاع اقتصادی و اجتماعی و بافت شهرها و موقعیت جغرافیایی و اسامی قدیمی آن‌ها نیز توضیحات منحصر به فردی داده است. گاه حتی تحلیل‌های مردم‌شناسی و فلسفی كرده و درباره‌ی روحیات مغولان و آداب و رسوم و قوانین و طرز حكومت آن‌ها و روابط اجتماعی مردم و شیوه‌های جنگ و گریز و حتی طرز شكاركردن آنان سخن گفته است. جوینی با آن‌كه خود از دیوانسالاران مغول بوده، ضمن شرح وقایع، از بیان حقایق ابا نكرده و چهره‌ی حقیقی مغولان را منصفانه تصویر كرده است. برخی اطلاعات درباره‌ی مغولان كه در تاریخ جهانگشای درج است در هیچ مأخذ دیگری دیده نشده است. شیوه‌ی تاریخ‌نگاری عطاملك به شیوه‌ی ابن خلدون نزدیك است.
عطاملك جوینی و تاریخش، هر دو بخت یار بوده‌اند كه محقق بزرگ معاصر، علامه محمد قزوینی، این اثر را، با كیفیتی كه اهل فن بر آن واقف‌اند، تصحیح كرده است و محقق بزرگ دیگر، ولادیمیر مینورسكی، بر ترجمه‌ی انگلیسی آن نظارت داشته است. امیدواریم كه همایش‌هایی از این دست به شناخت بیشتر و بهتر این شخصیت برجسته و آن اثر بزرگ كمك كند. چنانكه امیدواریم اهمیت تاریخ و حس تاریخی، به‌طور كلی، در جامعه‌ی ما تقویت شود، زیرا گفته‌اند و درست گفته‌اند كه: ملتی كه گذشته ندارد، آینده ندارد و ملتی كه درس تاریخ را نیاموزد، ناچار به تكرار آن خواهد شد.
توفیق مدیران و دست‌اندركاران و شركت‌كنندگان این همایش را از خداوند بزرگ مسئلت می‌كنم.
غلامعلی حداد عادل
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
نخستین همایش ملی نكوداشت عطاملك جوینی با حمایت مالی و معنوی اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان جوین و با حضور مهمانان كشوری، جمعی از مسئولان شهرستان و استادان و پژوهشگران علوم انسانی در سالن همایش‌های شهید عباسپور دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار برگزار شد.
منبع: وبسایت دانشگاه آزاد سبزوار
نظرت را بنویس
