الهام شبانی مقدم / مجله اینترنتی اسرارنامه

 

مدیر امور منابع آب سبزوار به پیشرفت فیزیکی 67 درصدی مطالعات آب های زیر زمینی شهر سبزوار اشاره کرد و گفت: به لحاظ اینکه هر گونه برداشت آب می تواند آسیب جدی به بافت خاک وارد کند و سبب نشست زمین شود این مطالعات با وسواس علمی پیش می رود.

 

محمد ثابتی  در گفتگو با خبرنگار اسرارنامه با بیان این مطلب افزود:  شهر سبزوار دارای 13  رشته قنات است که  سرچشمه این قنات ها از اراضی کلوت شروع می شود. مردم  در گذشته از این قنات ها بیشتر برای مصارف کشاورزی و آب شرب استفاده می کردند. با توسعه شهر نشینی و افزایش جمعیت ، بخشی از اراضی کشاورزی تحت شرب این قنات ها تبدیل به اماکن مسکونی و اداری شد و به نوعی تغییر کاربری اراضی کشاورزی سبب شد تا تعدادی از قنات ها مسدود و بر روی آنها ساخت و سازها صورت گیرد. 

 

وی اظهار کرد: این جریان سبب شد تا قنات ها از زه  کشی آب های زیر زمینی به محل دفع فاضلاب شهری تغییر کاربری پیدا کند و اراضی تحت پوشش قنات ها به اراضی مسکونی واگذار شود. نمونه آن خیابان مطهری و چهار راه سونالوکس است که در 25 سال قبل اراضی تحت شرب قنات قصبه و  همچنین اراضی اسلام آباد در پایین شهر نیز از اراضی تحت شرب قنات نقابشک محسوب می شد که البته قنات نقابشک از قنات های جاری سبزوار است اما اراضی آن تغییر کاربری داده شده و تبدیل به اراضی مسکونی شده است.  همه این عوامل دست به دست هم داد تا اکنون از 13 رشته قنات فقط 3 رشته  جاری  است و  10 رشته دیگر کاملا مسدود شده و آب در زیر زمین در حال حرکت است و چون هنوز از گذشته فاضلاب هایی وصل سیستم اگو نیست و پسماندها به داخل این قنات ها واریز می شود سطح آب  قنوات روز به روز  در زیر زمین بیشتر می شود و از آنجایی که آب راهی برای عبور ندارد به دیگر حفره ها وارد شده و به یکباره سطح آب زیر زمینی بالا می آید و نشست زمین به یکباره ایجاد می شود که نمونه این نشست در چهاره راه بیهق در سال 88 بود که متاسفانه این نشست منجر به فوت جوان  20 ساله سبزواری شد.

 

ثابتی ادامه داد: به دلیل خطرات نشست زمین که حاصل آب های زیر زمینی بود در سال 92  جلسه ای  بین شهردای، فرمانداری، دادگستری و امور منابع آب برگزار شد. در این جلسه که مدیر عامل منابع آب نیز حضور داشت قرار شد مطالعات آب های زیر زمینی سبزوار به مشاور داده شود از آن زمان این طرح به مشاور سپرده شد و طبق آخرین آماری که به ما اعلام شد مشاور پیشرفت فیزیکی این مطالعات را 67 درصد اعلام کرد که سعی می شود این مطالعات تا پایان سال تکمیل شود.

 

وی اضافه کرد: برای اکثر شهروندان این سوال قطعاً پیش می آید که چرا برای آب های زیر زمینی مطالعات لازم و مشاور گرفته اند؟ در باب اهمیت موضوع همین قدر بگویم که زمانی که آب جاری است و می خواهیم آن را به یکباره ازخاک جدا کنیم  باید دید بافت خاک جواب می دهد آیا باعث نشست زمین می شود یا نه، تمامی این موارد باید آزمایش شود. سال گذشته در همین رابطه امور منابع آب 13 رشته گمانه حفاری از نمونه خاک انجام  داد همچنین نمونه هایی از حفاری هایی از چاه های قدیمی و ساخت و سازهای ساختمان های بزرگ و اماکن دولتی و غیر دولتی انجام شد و آمارهایی نیز از نظام مهندسی گرفته شد نمونه خاک این حفاری های برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال شد و تا زمانی که مطالعات در رابطه با بافت خاک، میزان و وضعیت، نوسان سطح آب به صورت دقیق  انجام نشود هیچ اقدامی در بحث آب های زیر زمینی نمی توان انجام داد.

 

مدیر امور منابع آب سبزوار همچنین گفت: هر گونه برداشت غیر کارشناسی از آب های زیر زمینی ریسک است و خطر ایجاد می کند اگر آب غیر کارشناسی شده  از خاک  گرفته شود در پایین دست موجب نشست  زمین می شود در همین راستا هر گونه عملیات اجرایی در بحث آب های زیر زمینی نیازمند مطالعات دقیق مشاور است.

 

وی اضافه کرد: در بحث اب های زیر زمینی چهار  دستگاه اجرائی دخیل هستند آب و فاضلاب از سال 1340 تا به امروز شبکه آب و فاضلاب را در سطح شهر سبزوار ایجاد کرده است که عملا یکسری از شبکه های آب از سال  60 تا به امروز  پوسیده شده که شرکت موظف است  شبکه های خود را بررسی و احیاد کند تا هدر رفت آب کاهش پیدا کند.

 

ثابتی ادامه داد: همچنین شهرداری از گذشته در ساخت و سازهای خود باید حریم را رعایت میکرده که  در شهرداری قدیم به این موضوع اصلا توجهی نشده است و هم اکنون باید از ساخت و ساز یکسری از ساختمان ها با ارتفاع بلند جلوگیری شود، همچنین مسکن و شهرسازی در پیاده سازی بافت شهری  باید دقت لازم را داشته باشد و از همه مهمتر میراث فرهنگی است که باید وارد کار شود بافت مرکز شهر سبزوار  بافت تاریخی است حرکت آب قنوات مسدود شده از بالا دست شهر سبب شده تا آب در مرکز شهر تجمیع شود مسجد جامع سبزوار از جمله آثار تاریخی مرکز شهر سبزوار است که این تجمیع آب تهدیدی بر این اثر تاریخی محسوب می شود.

 

وی همچنین گفت: به لحاظ حساسیت موضوع قنوات  چند سال گذشته امام جمعه سبزوار، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، فرماندار و شهردار دیداری با دکتر نوبخت داشتند، وی همان زمان مبلغ 2 میلیارد تومان برای قنوات سبزوار تخصیص داد، اما متاسفانه چون  سبزوار طرح مطالعاتی جامعی در این موضوع نداشت از این اعتبار نتوانست استفاده کند. به همین دلیل از همان زمان  با فوریت طرح بلافاصله مشاوری در بحث مطالعه آب های زیر زمینی گرفته می شود ما منتظر اتمام این مطالعات هستیم تا وارد فاز اجرایی شود.

 

این مسئول در پاسخ به سوال خبرنگار اسرارنامه که برای جلوگیری از وضعیت هدر رفت آب های زیر زمینی که بر اثر گوبرداری ها رخ می دهد منابع آب چه برنامه ای دارد؟ اظهار کرد: طی جلساتی که برای جلوگیری از هدر رفت آبهای زیر زمینی  در شورای حفاظت از آب برگزار شد مقرر گشت این آب ها برای آبیاری فضای سبز در اختیار شهرداری قرار گیرد.

 

وی افزود: متاسفانه در پی گود برداری هایی  که برای ساخت اماکن مسکونی یا مجتمع های اداری، تجاری صورت می گیرد آب قنات های مسدود شده از زمین بالا می زند و مالکین برای تخلیه آب را از طر یق پمپاژ به داخل جوی ها هدایت می کنند که همین امر موجب سوء استفاده برخی افراد و ایجاد معضل آب فروشی شده است منابع آب هیچ مجوزی برای برداشت آب با تانکر صادر نکرده و به لحاظ اینکه برداشت بیش از حد آب  سبب نشست بافت خاک می شود و خطر ایجاد می کند طبق دستور دادستان تمامی آب فروشی های سطح شهر در حال جمع آوری است. 

 

ثابتی در پاسخ به سوالی دیگر که آیا  استفاده از آب های زیر زمینی در فضای سبز مشمول هزینه برای شهرداری می شود یا خیر؟ اظهار کرد: هر چیزی قاعده و قانون خاص خود را دارد قطعاً در ازای استفاده، شهرداری ملزم به پرداخت آب بها می شود، آب بهاء براساس مصوبات شورای اقتصاد مشخص شده و مبلغ استفاده از این ذخیره به حساب خدمات دولت واریز می گردد.

 

وی در پایان گفت: وضعیت منابع آب محدود است آب نه متعلق به ما است ونه ارث گذشتگان ما، بلکه امانتی است برای آیندگان که در دست ما قرار دارد که اگر برداشت از آب مدیریت نشود قطعاً در چند سال آینده با مشکل مواجه خواهیم شد.