نگاهی به نام های مستعار دکتر شریعتی (علی سبزواری ، سبزوارزاده ، مزینانی ، سربداری)

در ایام آذر ، ماه انس و الفت مجدد با اندیشه های دکتر علی شریعتی نویسنده ، روشنفکر و ادیب برجسته معاصر و معلم بزرگ انقلاب اسلامی ایران هستیم.
به همین مناسبت مجله اینترنتی اسرارنامه در طول این ماه به انتشار مطالبی می پردازد ، که به اشکال مختلف منجر به شناسایی ابعاد مختلف شخصیت و رفتار و اندیشه های سیاسی دکتر شریعتی منجر شود.
یکی از ابعاد کمتر مطرح شده در زندگی دکتر علی شریعتی ، نام های مستعاریست که وی در  زمان اوج مبارزات سیاسی با استبداد ، برای خود انتخاب کرده بود تا در حد امکان از گزند آسیب ها و دردسرهای احتمالی در امان بماند.
مجله اینترنتی سبزواری ها ، در ماه های اخیر این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.
اسرارنامه در ادامه به انتشار مطلب کامل مجله اینترنتی سبزواری ها درباره  نام های مستعار دکتر شریعتی می پردازد :

shariaty0دکتر علی شریعتی یکی از بزرگترین روشنفکران مذهبی و نویسندگان برجسته معاصر نثر فارسی است. او که متولد کویر تف دیده و خاطره انگیز مزینان از توابع دارالمومنین سبزوار، پایتخت نثرفارسی است، تلاش های جانانه ای در راه شناخت حقیقت دین اسلام و مذهب تشیع کرد و بسیار کوشید تا این حقیقت را به شاگردان کلاس های درس، شنوندگان جلسات سخنرانی و مخاطبان کتاب های خود بیاموزد. چنین بود که اثرگذاری اندیشه های او از سطح هم عصرانش، بسیار فراتر رفت.
تا آنجا که امروز با گذشت بیش از ربع قرن از درگذشت شریعتی، همچنان کتب و اندیشه های او در میان نسل جوان، تحصیل کرده و همه مبارزان راه حقیقت، طرفداران بی شمار دارد.

در واقع میزان محبوبیت شریعتی در میان اقشار مختلف جوانان و تحصیل کردگان جامعه به حدی است که کمتر روشنفکر و کمتر اندیشمندی تا کنون فراگیری و محبوبیتی در حد دکتر شریعتی به دست آورده است.
علاوه بر همه آنچه گفته شد، اندیشه های آزادی خواهانه و حق طلبانه دکتر شریعتی بر روند شکل گیری انقلاب اسلامی ایران بسیار موثر بود به طوری که بسیاری از صاحب نظران پس از اعتراف به جایگاه رفیع امام خمینی (ره) و نقش بی بدیل ایشان در شکل گیری انقلاب، دکتر علی شریعتی را نیز یکی از رهبران معنوی انقلاب اسلامی ایران می دانند.
همین محبوبیت و اثرگذاری اندیشه انقلابی شریعتی بر روح جوانان ایرانی باعث شد این اندیشمند متعهد در دوران های اوج فعالیت های سیاسی و اجتماعی خود، با تهدید و خطرات بی شماری از جانب حکومت پهلوی و یا افراطیون مذهبی مواجه شود. همچنین حکومت وقت به دلیل ترسی که از شریعتی داشت، به بسیاری از آثار او انتشار چاپ نمی داد.
از همین رو دکتر شریعتی برای مصون از گزند احتمالی بدخواهان و نیز برای گرفتن مجوز چاپ آثارش مجبور می شد، کتاب ها و یا آثارش را با نام های مستعار منتشر کند .

بررسی ها نشان می دهد دکتر شریعتی در آن دوران سخت و پرتنش مبارزه از چیزی نزدیک به 20 نام و نام خانوادگی مستعار استفاده می کرد که برخی از آثار مشهور او برای اولین بار با همین نام های مستعار منتشر شده است.

porsesh-pasokh


البته همه نام های مستعار دکتر شریعتی توسط خود او انتخاب نشدند بلکه تعدادی از این نام ها توسط دانشجویان و سایر علاقه مندان به اندیشه های شریعتی روی ایشان گذشته شد تا در آن شرایط خفقان رژیم ستم شاهی بتوانند، جزوه ها و متون سخنرانی شریعتی را در تعداد انبوه تکثیر کرده و با کمترین ایجاد مزاحمت ، به توزیع آنها بپردازند.
برخی از نام های مستعار دکتر شریعتی عبارتند از : علی سبزواری، علی سربداری، علی مزینانی، علی سبزوارزاده، علی دهقان زاده، علی اسلام دوست، علی راهنما و ...
با بررسی و تحلیلی بر نام های مستعاری که دکتر علی شریعتی برای خود انتخاب کرده است، در می یابیم وی حتی در نام های مستعار خود نیز تا حد امکان سعی کرده است، از حقیقت دور نشود و نیز پیام های مشخصی را به مخاطبان خود منتقل کند.

از این منظر می توان نام های مستعار دکتر شریعتی را به چند دسته تقسیم بندی کرد:

نام های معرف زادگاه شریعتی : دکتر شریعتی که عاشقانه به زادگاه خود عشق می ورزید، در بسیاری از نام های مستعارش به معرفی زادگاه خود پرداخته است : نظیر علی سبزواری، علی مزینانی، علی خراسانی، علی سبزوارزاده، علی سربداری و ...
از جمله کتاب های او که با نام های مستعاری از این دسته منتشر شده است می توان به کتاب «حج زیباترین روح همبستگی» با نام «علی سبزوار زاده» یا کتاب «فرهنگ، تمدن و ایدئولوژی» با نام «علی خراسانی» و ... اشاره کرد.

haj

نام های معرف هدف شریعتی : دکتر شریعتی در برخی از نام های خود به نوعی اهداف سیاسی و اجتماعیش را شرح داده است. نظیر نام «علی راهنما» که بر جلد کتاب «گوشه ای از حیات محمد» دیده می شود.
در این کتاب شریعتی با انتخاب فامیلی«راهنما» برای خود، درواقع از هدف خود که راهنمایی کردن مخاطبانش به سمت انتخاب مسیر صحیح بوده، خبر داده است.
درکتاب «اسطوره ای در تاریخ» نیز دکتر شریعتی با نام «علی زمانی» خود را به مخاطب شناسانیده است و این اسم نشان از آن دارد که شریعتی تلاش می کرد در اندیشه و اعتقادات، فرزند زمان خود باشد.

ostorei-dar-tarikh


شمع از دیگر نام های مستعار شریعتی است که در همین دسته جای می گیرد. کار شمع روشنگری است و هدف شریعتی که یک معلم دلسوز و فرهیخته بود روشن کردن حقیقت مسائل سیاسی–اجتماعی و مذهبی (آنگونه که او فکر می کرد) برای جامعه مخاطبانش بود . پس چه نیکو نام شمع را متناسب با این هدف خود انتخاب کرده است.

نام های معرف علائق و عقاید قلبی شریعتی : شریعتی همچنین در پاره ای از کتب، نام های مستعاری مبین علائق و اعتقادات قلبی خود برگزیده است.که از آن جمله می توان به کتاب «از هجرت تا وفات» با نام علی علوی اشاره کرد که در نویسنده با انتخاب این نام مستعار عشق و پیروی قلبی و فکری خود را به مرام و منش علی (ع) امام اول شیعیان نشان داده است.
کتاب «آری اینچنین بود برادر» نیز برای اولین بار با نام مستعار علی اسلام دوست چاپ شد که به خوبی مبین عشق و علاقه قلبی شریعتی به دین مبین اسلام است.

chenin-bod-baradar

نام های متفرقه : در تعدادی دیگر از آثار نیز دکتر شریعتی اسامی مستعاری برای خود برگزیده است که در این اسامی به نظر می رسد تنها هدف او ناشناخته باقی ماندن، بوده است. نظیر : احسان خراسانی، م . رفیع الدین، محمدعبدالخطیب مصری، محمدعلی آشنا، کمال الدین مصباح، رضا پایدار و ...

imam-hosein

به جز نام های مورد ذکر، ممکن است دکتر علی شریعتی در طول حیات سرشار از فعالیت های سیاسی و اجتماعی خود، از نام های مستعار دیگری نیز استفاده کرده باشد اما نکته مهم این است که بدانیم اکثر کتبی که نویسنده مبارز و روشنفکر، زمانی به اجبار آن ها را با اسامی مستعار چاپ کرد، بعدها با اسم و مشخصات واقعی وی باز نشر گردید.

منابع مورد استفاده :

1-پایگاه اطلاع رسانی دکتر علی شریعتی

2- مجله رشد

3- خبرآنلاین

 

منبع اصلی : مجله ینترنتی سبزواری ها 

نظرت را بنویس
comments
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما