آقای عباس ملت یکی از همشهریان فرهیخته سبزواری است که هر چند سالهای طولانی است که در خارج از سبزوار سکونت دارد و حتی بنا به ضرورت های شغلی برای مدت چند سال در خارج از کشور بوده است ، با این حال همواره علاقه خود را نسبت به شهر زادگاهش حفظ کرده و به مسائل این شهر توجه داشته است.

وی از مدت ها قبل این افتخار را نصیب اسرارنامه کرده است ، که در زمره مخاطبان  همیشگی این مجله اینترنتی تحلیلی در غرب خراسان رضوی باشد و اخبار و تحلیل های روز دارالمومنین سبزوار را از طریق این رسانه پیگیری نماید.

عباس ملت که در اتفاقی نادر مشابهت کاملی بین نام محل کار او و نام فامیلیش وجود دارد از کارمندان با سابقه بانک ملت است و به دلیل تحصیلات دانشگاهیش در رشته ادبیات انگلیسی ، بیشتر سال های خدمتش دراین بانک را در اداره خارجه و امور بین الملل بانک ملت مشغول شده و به همین دلیل در تعدادی از شعبات بانک ملت در خارج از کشور و چند بانک خارجی دیگر از جمله درسدنر بانک فرانکفورت (Dresdner Bank Frankfurt) در آلمان توکایی بانک توکیو (Tokai Bank Tokyo) بانک ملت ایروان در ارمنستان ، بانک آف سمرقند در ازبکستان و ....و همچنین در سمینارهای بانکداری درکشورهای آلمان ، امارات متحده عربی (دبی) ، ژاپن ، هلند ، قبرس ، لوکزامبورگ ، عمان ، آذربایجان ، سوئیس و ... شرکت نموده است.
وی مقالات و جزوات زیادی در آموزش بانکداری بین الملل تا کنون تألیف کرده که یکی از این تألیفات تحت عنوان «اعتبارات اسنادی» Documentary credit» در یکی از دانشگاه های ازبکستان به روسی ترجمه و در اختیار دانشجویان دانشگاه قرار داده شد.

مجموعه سفرها و اقامت های شغلی چند ساله در کشورهای دیگر برای عباس ملت کوله باری از تجربیات ارزشمند را به ارمغان آورد که به ویژه در حوزه بانکداری و مسائل اقتصادی می تواند برای علاقه مندان به این گونه مباحث بسیار سودمند باشد.

از همین رو ، وی مجله اینترنتی اسرارنامه را برگزیده است تا از طریق این رسانه محلی دیار سربداران ، بخشی از این تجربیات خود را در زمینه دانش بانکداری و مسائل اقتصادی روز ایران وجهان با همشهریان خود در شهر سبزوار که از دیربازیکی از قطب های مهم اقتصادی و تجاری شمال شرق کشورمحسوب می شده است در میان بگذارد.

اولین مطلبی که عباس ملت برای اسرارنامه ارسال کرده در زمینه سیستم بانکداری کشور سوئیس نوشته شده است واسرارنامه در ادامه به انتشار آن می پردازد:

سیستم بانکداری در کشور سویس

بانکهای سوئیس بعلت مالکیت یا اعمال کنترل مبالغ عظیمی پول، قدرتمند می باشند. این قدرتی است که در دنیای خاکستری، تیره و نامرئی عملیات مالی بین المللی به ظهور می رسد. تنها عدّه قلیلی از اشخاص نسبت به آن آگاهی دارند، اما آثار آن دامنگیر همه مردم می گردد. پول سوئیس، کارخانه های مواد شیمیائی نروژ را احداث می کند. سیستم ترابری سوئد را مدرنیزه می سازد، پول ( گیلدر ) فلورن هلند را تثبیت نموده، پوند انگلیس را از سقوط رهائی می بخشد.

این پول به اعمال وال استریت، مرکز مبادلات مالی نیویورک راه یافته است و این وامهای اعطائی سوئیس به بانک جهانی استکه موجب تقویت دلار آمریکا شده است.

فرانک سوئیس که پشتیوانه ذخایر طلای آن به میزان بیش از 155 درصد تا حداقل چند سال گذشته بود یک ارز بین المللی مانند دلار یا پوند استرلینگ نیست. اما نفوذ آن بطرق دیگر تقریباً به هر جا در جهان عرب و آگاهی اوقات به پشت پرده آهنینی می رسد.

بنابراین پول، حتی در عصر بمب اتم و ابر قدرتها، هنوز یک قدرت بزرگ بشمار می آید.

کشور آرام و زیبای سوئیس در رده هفتم جدول شادترین مردم جهان قرار دارد. دارای 5/7 میلیون جمعیت و متوسط طول عمر در این کشور در حدود 81 سال است و مساحت آن 281/41 کیلومتر مربع می باشد.

درآمد سرانه مردم این کشور برای هر نفر 39000 دلار که بالاترین سرانه در جهان می باشد. مرکز صلیب سرخ جهان و تجارت جهانی WTO در این کشور قرار گرفته است.

سوئیس محلی است که رؤسای شرکتهای بزرگ برای وام گرفتن به آن مراجعه می نمایندمحلی است که مردم سایر کشورهای جهان برای سپردن پول خود به آنجا می آیند و محلی است که در آن بانکها می توانند حتی برای نگهداری پول در حساب جاری مشریان دستمزد تعیین کنند این دنیای حیرت ا نگیز بانکهای سوئیس است که از بعضی جهات با هیچ کدام ازبانکهای دنیا شباهت ندارد .  

شگفت اینکه بانکداری مدرن خیلی دیربه سویس راه یافته است.تجارتخانه های ثروتمند خصوصی در قدیم که بعضی از کارهای بانکی را انجام می دادند بانکهای واقعی نبوده بلکه مؤسساتی جهت سپردن پول و تنزیل بروات یا مراکز مبادله مرتبط به معادلات بازرگانی بوده اند ،آنها پول را مبادله یا نگهداری میکردند ولی به ندرت آن را اجاره یا قرض میدارند.

بانکها به معنای مدرن آن فقط پس از نیمه قرن نوزده وارد سوئیس گردیدند تا آن زمان بانکداری به مفهوم امروزی در انگلستان،فرانسه و هلند بعنوان قسمتی از اقتصاد سرمایه داری رو به توسعه ی اروپا در اوائل دوران صنعتی بطور قابل ملاحظه ای تکامل یافته بود. اما همانطوریکه سوئیس جای مناسبی برای ترویج عقاید مسیحیان پروتستان بود، اشکال و روشهای سرمایه داری که در کشورهای دیگر ابداع شده بود در هیچ نقطه دیگر، حمل امن تر و بادوام تری از سوئیس پیدا نکرد.

بانکهای خصوصی، قدیمترین نوع بانکها بوده، از بسیاری جهات جالبترین نوع آنها است، بانکهای خصوصی به ثبت نرسیده اند. قانوناً ملزم به انتشار ترازنامه خود یا هر نوع آمار و ارقام دیگر نیستند، اینها از لحاظ خود در تاروپود مالی سوئیس اهمیت زیادی ندارند، اما در عملیات مالی جهان دارای نفوذ فوق العاده ای هستند. در سال 1964 تعداد 60 بانک از این نوع وجود داشت.

آنچه بانکهای سوئیس را از بانکهای سایر کشورها متمایز می سازد اینست که در داخل سوئیس ، حساب جاری با دسته چک چیزی ناشناخته است. مردم و بانکهای سوئیس برای استفاده از حساب جاری خود تدبیر دیگری اندیشیده اند که توسط اداره پست دولتی انجام می گیرد.

این بنام حساب ژیرو (انتقالی) خوانده می شود. اغلب مردم و بازرگانان سوئیس دارای چنین حسابی هستند، فروشگاههای این کشور حواله های پول یا بروات خود را با این حساب می فرستند، سپس اداره پست عیناً مانند بانک پول را از یک حساب ژیرو به حساب دیگر منتقل می نمایند – هرگاه پرداخت کننده یا دریافت کننده حساب ژیرو نداشته باشد، اداره پست اسکناس قبول کرده و تحویل می دهد، با این ترتیب پول را ظرف یک روز یا مدت کمتری میتوان به هر نقطه ای فرستاد. عجیب آنست که در کشوری مانند سوئیس که بیش از هر کشور دیگری درجهان دارای بانک می باشداداره پست عملیاتی را انجام می دهد که در دنیای خارج بنام عملیات بانکی نامیده می شود.

نظام بانکداری سوئیس تا سال 1914 قبل از جنگ جهانی اول یا سایر کشورهای اروپائی تفاوت زیادی نداشت، اما سال 1914 نقطه عطفی بود، زیرا تغییرات ناشی که در جریان جنگ جهانی اول و سالهای بعد از آن در همه جا روی دادهرگز دامنگیر سوئیس نشد. مردم این کشور از سقوط در بزرگترین دام قرن اجتناب کرده و هیچگاه عصر طلائی خود را ترک نموده اند – لازم بیادآریست که سوئیس یک کشور بیطرف در جنگ جهانی اول و دوم بود در آن زمان هنگانیکه کلیه کشورهای اروپائی تمام کوشش و فعالیتهای خود را صرف مخارج جنگ مینمودند تنها سوئیس بود که با اقتدار کامل در جهت شکوفائی اقتصاد و صنعت گام بر می نهاد و این زمانی بود که پول دنیا شروع به حرکت بسوی سوئیس نمود. جریان سیل طلا بسوی سوئیس از سال 1920 آغاز گردید، علت آغاز آن این بود که اروپا دچار تحولاتی شده بود که سوئیس از آن مصون مانده بود.

تا سال 1914 یعنی سال جنگ اول جهانی، فعالیتهای بازرگانی، مالی و صنعتی در اروپا اکثراً دست مؤسسات خصوصی بود. اما جنگ جهانی اول، پیکاری بود که نه تنها در جبهه ها بین لشگریان در گرفت. بلکه همه ملل خود را مجهز نموده در آن شرکت کردند. مفهوم این وضع آن بود که فعالیتهای بازرگانی و صنعتی نیز مانند افراد مجهز تجهیز میشد. فنون جدید جنگ نیاز به صنایع و سرمایه گذاری های نوین داشت و اینها در واقع از همدیگر غیرقابل تفکیک بودند.

مسئله عمده و اصلی که اقتصاد قرن نوزدهم، در دنیای قرن بیستم با آنکه مواجه گردید.غرش توپها واکنش خمپاره های جنگ نبود، دردسر بزرگ آن بود که اقتصاد حقیقتاً آزاد و پول آزاد واقعی با سیاستهای ملی گرائی دول خارجی سازگار نبود و جور در نمی آید.

طلای استاندارد شده که در همه جا ارزشمند بود می توانست بخوبی پشتوانه سرمایه گذاریهای بی سابقه ای تا آن تاریخ بحساب می آید ناسازگار بود بلکه با سیاست خود کفائی ملتها نیز در معارضه بود. پذیرش طلای استاندارد یا هر استاندارد دیگری که ارزش آن شناخته شده، منبع تهیه آن محدود باشد برای ملل مختلف به این معنا بود که یا ملتی وسیله تبادل را با دنیا دارد یا فاقد آنست و این خودبستگی به منابع درآمد آن ملت، تشکیلات و قدرت کار آن ملت داشت.

با افزایش مبانی استقلال و دموکراسی در دنیای غرب، سیاستمداران قرن بیستم دریافتند که این نظام غیر قابل تحمل می باش، زیرا با اتکاء به طلا، اعم از آنکه بهای آن 30 دلار باشد یا 300 دلار تعیین گردد، فعالیت مالی و بازرگانی در محدودیت قرار میگیرد. در حین حال خسارات و ویرانیهای ناشی از جنگ جهانی اول تاروپود همه ملل را از هم گسسته بود و در بحران اقتصادی که متعاقب آن آغاز گردید، همه ملل کوشیدند اقداماتی در جهت خود کفایی بعمل آورند. اما سوئیس ناگریز بود برای بقاء خویش داد وستد نماید. تا آن زمان بانکهای سوئیس بزرگتر از آن شده بودند که عملیات خود را فقط به سرمایه گذاری در بازار آن کشور محدود کنند.این بانکها در اداوار اولیه جنگ از طریق اعطاء وام به خارج از کشور سود هنگفتی کسب کرده بودند.

در سال 1918 دارائیهای بانکهای سوئیس بمبلغ 8 میلیارد دلار بالغ شده بود ولی در سال 1920 بعلت بحران و مشکلات مالی بعد از جنگ که دامن همه کشورها را فرا گرفته بود این مبلغ تقریباً به نصف تقلیل یافت. بانکهای بزرگ که اساساً برای فعالیت در خارج از سوئیس تاسیس شده بودند دچار مشکلات جدی گردیدند. اما شگفت اینکه اقداماتی که از اوایل سال 1920 آغاز پیدا کرد نه تنها آنها را نجات داد بلکه در اندک مدتی آنها را بصورت بزرگترین بانکهای دنیا در آورد.

سازمانها و پول کشور سوئیس که در جنگ بیطرف مانده بود دست نخورده باقی ماند. در سال 1920 پول این کشور باندازه طلا ارزش داشت. درحالیکه فرانک فرانسه، مارک آلمان، کرون اتریش و لیر ایتالیا بعلت هرج و مرج اقتصادی پس از جنگ از استاندارد خود جدا شده، در اندک مدتی بی ارزش گردیده بود.حال آنکه پول کشور سوئیس ارزش خود را حفظ کرده بود.

سوئیس تنها کشوری است که مقررات محدودیت ارزی وضع نکرده، سرمایه، طلا و ارزهای خارجی آزادانه وارد آن کشور گردیده از آن خارج می شد.

این موضوع که سوئیس متجاوز یکصد سال در هیچ جنگی شرکت نکرده و ظاهراً در آینده نیز شرکت نخواهد کرد، این کشور را در مرکز طوفان اروپا، بصورت جزیره ای امن و آرام درآورده که موجب تشویق سایر ملل به انتقال پول خود به آن کشور و تبدیل آن به فرانک سوئیس شده است. دلایل دیگری نیز وجود داشت که چرا ناگهان سوئیس توجه و علاقه همگان را بسوی خود جلب کرده بود و آن عبارت از این بود که بسیاری از مقررات و تضییقات مالی از قبیل کنترل دارائیها، مسدود کردن حسابها، وضع مالیاتهای سنگین، تورم مصنوعی و تقلیل ارزش پول جاری که تقریباً همه کشورهای اروپائی در سالهای بعد از جنگ بکار بسته و موجب محدودیت فعالیتهای بازرگانی و مالی شده بود به کشور سوئیس راه نداشت.

بسیاری از اروپائیان معتقد بودند که آنچه درآمد کسب کرده اند متعلق به خودشان است و دلیلی برای نظارت دولت وجود ندارد. یک تئوری کلاسیک هنوز در ذهن بسیاری از مردم جای داشت که کار دولتها در مورد پول عبارت از چاپ اسکناس و ضرب سکه و تضمین ارزش آن است و کنترل دولت به همین جا خاتمه می یابد.

در چنین اوضاع و احوالی، بویژه بر اثر نگرانی از روی کار آمدن دولتهای سوسیالیست، اغلب سرمایه داران اروپا ترجیح می دادند پولهایشان را به سوئیس منتقل کنند.

اما همه این پول ها حاصل درآمد های غیرقانونی و نامشروع نبود، قسمتی از آن را پس انداز بیوه های ژنرالهای آلمانی، ارباب صنایع فرانسوی، صاحبان کارخانه های فولاد ایتالیا ومالکین اتریشی تشکیل می داد، بیم و نگرانی آنان و سایر مردم را وقتی میتوان خوب دریافت که توجه شود هزاران نفر از آنها در سال 1918 صدها هزار مارک، فرانک یا لیر طلا در بانکها داشتند که در سال 1920 پس انداز زندگی آنها به ورق پاره ای تبدیل شد.

دیگر یکصد فرانک فرانسه ارزش سابق خود را نداشت و در آلمان یک میلیارد مارک جدید حتی با یک سکه طلای سابق برابری نمی کرد.

یک خانواده ثروتمند اتریشی متوجه گردید که پول پس انداز شده ای که زمانی یک میلیون کرون طلا بود حالا حتی برای خرید یک بلیط قطار کفایت نمی کرد.

دولتهای آلمان، فرانسه و ایتالیا فشارهای دیپلماتیک جدی روی دولت سوئیس وارد کردند یا از قبول سپرده های مردم خودداری کنند یا کیفیت آنها را بازگو نمایند. اما چه دولت سوئیس و چه مقامات محلی کانتو نها   همیشه پاسخ می دادند که حق ملاحظه در امور مؤسسات خصوصی را ندارند.

بانکداری مدرن خیلی دیر به سوئیس راه یافته است. تجارتخانه های ثروتمند خصوصی در قدیم که بعضی از کارهای بانکی را انجام می دادند بانکهای واقعی نبوده، بلکه مؤسساتی جهت سپردن پول و تنزیل بروات با مراکز مبادله مرتبط به معادلات بازرگانی بوده اند.

آنها پول را مبادله یا نگهداری می کردند ولی به ندرت آن را اجاره یا قرض می دادند.

بانکها بمعنای مدرن فقط پس از نیمه قرن نوزدهم وارد عرصه اقتصادی سوئیس گردیدند، تا آن زمان بانکداری بمفهوم امروز در انگلستان، فرانسه و هلند بعنوان قسمتی از اقتصاد سرمایه داری رو به توسعه اروپا در اوایل دوران صنعتی بطور قابل ملاحظه ای تکامل یافته. اما همانطوری که سوئیس جای مناسبی برای ترویج عقاید مسیحیان پروتستان بود، اشکال و روشهای سرمایه داری که در کشورهای دیگر ابداع شده بود در هیچ نقطه دیگر، حمل امن تر و بادوام تری پیدا نکرد.

درمورد مذهب باید گفت که مردم سوئیس اهمیت زیادی به آن می دادند و این فرقه جدی یعنی کلیسای پروتستان برای آنان بصورت یک طریقت مورد علاقه محسوب می گردید و ثمرات آن هم بخوبی ببار آمد.

در نیمه قرن نوزدهم، بزرگترین نیاز سوئیس به حمل و نقل یعنی راه آهن بود، زیرا هیچ نظام بازرگانی یا صنعتی نمی توانست بدون راه آهن رشد نماید و حتی ایجاد گردد. تا آن زمان در اروپا دادوستد کالا بوسیله راه آهن شروع به عبور از اطراف کوهستانهای آلپ نموده بود که بسمت شرق یا غرب امتداد داشت یا توسط وسایل حمل آبی که به نیروی بخارحرکت میکرد انجام می شد.

اما قبل از اینکه این راه آهن ساخته شود، می بایست پول آن را پیدا کرد و برای حصول این منظور نوع جدیدی از بانک سوئیس مورد نیاز بود.

فکر رازداری بانکها از سال 1920 برای بانکداری بین المللی سوئیس جنبه حیاتی داشت و هر مدیر بانک یا نماینده پارلمان نسبت به آن آگاه بود. اما مقررات قانون مدنی به زحمت می توانست دلیل موجهی در قبال تحریکات و فشارهای گشتابوی آلمان ارائه دهد.

اثر عمده اقدامات آلمان این بود که اعتماد و اطمینانی را که همواره بین بانک و مشتری خارجی اش وجود داشت از بین برد. یک دانشمند سوئیسی در این باره چنین اظهارنظر کرده است، تمامی این اصل مبتنی براساس مقررات اخلاقی اش رازداری درباره حرفه هائی است که بازگو کردن اطلاعات آن حاوی ی جنبه های شخصی و خصوصی بوده، فقط توسط مشتری نسبت به بانک دارد ناشی از این آگاهی است که ارقام و اطلاعات مربوط به وی در بانک کاملاً محرمانه نگهداری خواهد شد.

در قوانین اکثر کشورهای اروپائی و امریکا نیز تکلیف رازداری بانکها تصریح گردیده است و در صورت بازگو کردن اطلاعات مربوط به حساب اشخاص صاحبان اینگونه حسابها حق مطالبه خسارات را خواهند داشت. به این جهت رازداری بانکی جنبه تاریخی دارد و در قوانین کلیه کشورها شناخته شده است. اما تفاوت عمده ای که بین رازداری عادی بانکها و آنچه در قانون مصوب سال 1934 سوئیس به تصویب رسیده بانکهای سوئیس را مجبور به رعایت ان نموده این است که عدم رازداری بانک سوئیسی در قانون مجازات عمومی آن کشور عنوان جرم را یافته است و آثار آن صریحاً و عمداً نسبت به کلیه دولتهای سوئیس تسری داده است.

کلیه اطلاعات بانکی بعنوان اسرار تجارتی عملاً هرگونه موضوع تجارتی، مالی یا صنعتی را که بنظر صاحب آن لازم است از قلمرو آگاهی عامه دور نگاه داشته شود نیز دربر میگیرد. با نتیجه ماده 273 قانون مجازات سوئیس با این شرح تدوین گردید.

هر شخصی که به جستجوی اسرار تجارتی بمنظور قرار دادن آن در اختیار دول، مؤسسات یا سازمانهای خارجی یا نمایندگان آنها بپردازند و هر شخصی که اینگونه اسرار تجارتی را در دسترس دول، مؤسسات یا سازمانهای خارجی یا نمایندگان آنها قرار دهد به مجازات حبس محکوم خواهد شد.

                                                                                                                     نویسنده : عباس ملت

لازم به ذکر است ، آقای عباس ملت که مطالعه کتب مختلف ، سرودن شعر به صورت تفننی ونوشتن مقالاتی در زمینه اقتصاد وبانکداری از سرگرمی های مورد علاقه وی است ، یکی از اشعار خود را به همراه بیوگرافی مختصری از زندگی شغلیش برای مجله اینترنتی اسرارنامه ارسال کرده است که این مجله به زودی در بخش حوض هشت پایه همین وبسایت اقدام به انتشار بیوگرافی و یکی از اشعار ساده اما لطیف این همشهری سبزواری خواهد کرد.

تا آن زمان با ما همراه باشید...

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

بورس تهران در آستانه پیوستن به جمع بزرگترین بورس های دنیا