در طول جنگ دوم جهانی سیستم پرداخت های بین المللی تا حد زیادی منحل شد ، در اواخر جنگ با پیروزی شوروی بر ارتش آلمان و شکست آلمان و ژاپن محرز گردید .

آمریکا و انگلیس برای تقسیم غنائم جنگی مذاکرات وسیعی را اغاز نمودند که از آن جمله ایجاد یک سیستم پولی جدید برای مبادلات بازرگانی در جهان سازمان ملل متحد بنا به کوشش آمریکا و انگلیس در حدود یکسال قبل از پایان جنگ دوم کنفرانسی را در خصوص مسائل مالی و پولی در آمریکا برپا نمودند که 45 کشور در آن شرکت کردند در 21 آوریل 1944 ( یکسال قبل از پایان جنگ دوم جهانی ) یعنی در خاتمه کنفرانس BRITTON WOODS  قطعنامه « بیانیه مشترک ایجاد صندوق بین المللی پول ملل متحد و متفق » صادر شد .

این توافق به ایجاد بانک بین المللی ترمیم و توسعه ( بانک جهانی ) و تأسیس صندوق بین المللی پول منجر شد .

آمریکا که در طول جنگ جهانی دوم سود قابل ملاحظه ای به چنگ آورده بود مالک سرمایه هنگفتی گردید که به آن کشور امکان میداد نحوه عمل صندوق بین المللی پول را موافق مصلحت خود تعیین و دیکته کنند ، در خاتمه جنگ کل ذخایر طلای آمریکا به 24 میلیارد دلار بالغ شد که حدود 80 درصد کل ذخایر و طلای جهان را تشکیل میداد .

بیانیه مشترکی که به شکل قطعنامه صادر شد و بعد ها به اساسنامه صندوق بین المللی پول تبدیل گردید ، نقش و موقع مسلطی را برای آمریکا در سیستم پولی و اعتباری جهان بوجود آورد و به دلار آمریکا ارزش معادل طلا بخشید .

دلار یگانه پول و و ارز رایج در بازرگانی خارجی و مبادلات بین المللی گردید ، سایر کشورهای سرمایه داری نیز بر طبق اساسنامه صندوق بین المللی پول و در واقع تحت نفوذ آمریکا ملزم به پذیرش برابری ثابت پول خود با طلا و دلار آمریکا گردیدند ، به این ترتیب دلار آمریکا علاوه بر اینکه ارز رایج در مبادلات بین المللی گردید ، به عنوان ذخیره پولی و ارزی کشورها نیز مورد استفاده قرار گرفت .

دلیل اصرار امریکا برثبات برابری پولها نسبت به یکدیگر ( که به عنوان هدف اصلی صندوق بین المللی پول نسبت به یکدیگر به صورت تثبیت نرخ ارزها بیان گردید ) این بود که انحصارات آمریکایی در طول جنگ دوم مبالغ هنگفتی را به کشورهای متحد خود وام و اعتبار داده بودند ، و بعد از جنگ مطالبات آمریکا از سایر کشورهای سرمایه داری افزایش چشمگیری پیدا کرد .

بدین علت آمریکا مایل بود مطالبات خود را بی کم و کاست و به ارزش اولیه آن دریافت کند ، چنانچه نرخ پولها به یکدیگر ثابت نمی بود سرمایه گذاری ها و مطالبات آمریکا در معرض خطر کاهش و سقوط قرار می گرفت .

با تشکیل صندوق بین المللی پول و اجرای مقررات مربوطه ( لیره استرلینگ                  British Currency) که قبل از جنگ دوم نقش مسلط و تراز اول در بازرگانی و اقتصاد جهان را داشت به مقام دوم تنزل کرد ، و انحصارات بانکهای آمریکایی موفق به کسب تسلط و سیادت برای دلار در اقتصاد بین المللی شدند .

ازآنجاییکه هدف اصلی IMF صندوق بین المللی پول تثبیت نرخ ارزها بود ، لذا دول عضو موظف شدند که نرخ رسمی برابری پولهای خود را به طلا ( برای هر اونس طلا 35 دلار ) تعیین نموده و آن را به دلار و در پاره ای از موارد به لیره یا فرانک فرانسه تعیین کنند و جز با موافقت صندوق آن را تغییر ندهند مگر در حدود یک درصد .

کشورهای درحال توسعه گروه 24 عضو صندوق IMF سالها بود که اصرار داشتند منابع صندوق افزایش یابد و بالاخره در این اجلاس سهمیه ها تا میزان 50% افزایش یافت و در خرداد سال 1369 جمهوری اسلامی ریاست گروه 24 را به عهده داشت .

استفاده از منابع صندوق حق هر کشوری است که عضو آن است .

مهمترین فعالیت های IMF

1-کارهای آموزشی تشکیل سمینارهایی در این رابطه.

2- هر ساله تعدادی کارشناس به هر یک از 152 کشور عضو مأمور می شوند تا اوضاع اقتصادی کشور ها را بررسی کنند و نقاط قوت و ضعف را بگویند .

3- دادن وام به اعضاء برای ایجاد تعادل اقتصادی است .

4- صندوق برخلاف تصوری که وجود دارد ، اعتبارات زیادی به اعضاء نمی دهد و حداکثر آن در در مراحل اولیه 110 درصد سهام ( آنهم در چند قسط و با شرایط خاص ) ، لذا این تصور که IMF وام چند میلیاردی می دهد درست نیست .

امریکا 20% سهام صندوق را دارد و با توجه به اینکه مصوبات صندوق به 85 درصد آرا نیاز دارد ، لذا در واقع آمریکا اگر بخواهد می تواند جلو هر مصوبه صندوق را بگیرد ، از ان طرف اگر بخواهد چیزی را به تصویب برساند باید 85 درصد آرا را به دست آورد .گروه 24 کشورهای درحال توسعه 45% آرای صندوق را به خود اختصاص داده اند .

به قلم : عباس ملت

با اقتباس از مجلات و منابع مختلف حوزه علوم اقتصادی

برای مطالعه مطالب بیشتر به قلم همین نویسنده هم اکنون به بخش کوچه پس کوچه پیوندها در انتهای همین صفحه مراجعه نمایید.

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

سیستم بانکداری در کشور سوئیس از نگاه عباس ملت کارمند پیش کسوت سبزواری در بانک ملت