تاریخه تقسیمات سیاسی در استان خراسان
وبلاگ سبزوار زیبا که توسط یکی از همشهریان فرهیخته و عاشق دیار سربداران با نام مستعار ابر سفید اداره می شود ، به تازگی مطلبی جالبت توجه درباره تاریخچه تقسیمات سیاسی در استان خراسان بزرگ در دوران معاصر ، منتشر کرده است.
در این مطلب هرچند موضوع مهم تقسیم خراسان بزرگ به سه استان خراسان رضوی ، شمالی و جنوبی در سال های ابتدایی دهه 1380 از قلم افتاده ، اما در کل اطلاعات جالبی گردآوری شده است که مطالعه آن ها می تواند برای علاقه مندان به حوزه مسائل جغرافیایی و تقسیمات سیاسی مفید باشد.
اسرارنامه در ادامه به انتشار متن کامل این مطلب می پردازد:
سابقه تقسیمات کشوری در خراسان بزرگ
در سال ۸۰۰ هجری قمری نام خراسان بر تمام ایالات اسلامی در شرق کویر لوت تا هندوکوش به استثنای سیستان و بلوچستان و قهستان در جنوب اطلاق می گردیده است .
پس از جنگ هرات در سال ۱۲۴۹ هجری شمسی خراسان به دو قسمت تجزیه شد و قسمتی که در غرب رود خانه هریرود واقع بود جزو ایران و شرق آن ضمیمه افغانستان گردید .
در سال ۱۳۲۴ه.ق (۱۲۸۵ه.ش)ایران به چهار ایالت بزرگ تقسیم شد که عبارت بودند از آذربایجان ،کرمان و بلوچستان ، فارس و بنادر و خراسان و سیستان .
از آن زمان تا سال ۱۳۱۶ ه.ش که اولین قانون تقسیمات کشوری در مجلس شورای ملی تصویب گردیده بود که بر هر ایالت یک والی و در هر ولایت یک حاکم حکومت می کرده است .
در سال ۱۳۱۶ بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب مجلس شورای ملی ، کشور به ۱۰ استان و ۴۹شهرستان تقسیم گردیدکه هر شهرستان شامل چند بخش و هر بخش شامل چند دهستان می گردید .
در همین سال یعنی ۱۳۱۶ خراسان به ۷ شهرستان :مشهد، سبزوار، بیرجند، بجنورد ، قوچان، گناباد و تربت حیدریه تقسیم شد .
در سال ۱۳۲۹ شهرستانهای: درگز . نیشابور ، فردوس و کاشمر نیز تشکیل شد و شهرستانهای استان به ۱۱ شهرستان ارتقاء یافت .
درسال ۱۳۳۵ شهرستان درگز ضمیمه قوچان گردید و دو شهرستان تربت جام و طبس به وجود آمدند . در سال ۱۳۳۹ مجددا درگز به شهرستان تبدیل شد .
در سال ۱۳۳۹ شهرستانهای شیروان و اسفراین نیز ایجاد شدند .
در سال ۱۳۵۴ بخش باخرز تربت جام به مرکزیت شهر تایباد از بخش به شهرستان تبدیل شد .
در سال ۱۳۵۹ نام آن به تایباد تغییر یافت .
همچنین در سال ۱۳۵۹ بخش قائنات شهرستان بیرجند به شهرستان قائنات تبدیل شد و تا سال ۱۳۶۲ خراسان شامل۱۷ شهرستان و ۵۳ بخش و ۲۱۱ دهستان بوده است .
پس از تصویب قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری در مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۱۳۶۲/۴/۱۵و آیین نامه اجرایی آن در تاریخ ۱۳۶۳/۷/۲۲ مراحل اجرایی آن شروع و ابتداتامرحله اول آن یعنی کارشناسی و بررسی و پیشنهاد دهستانها آغاز گردید.
در آبان ماه ۱۳۶۴ با حضور کلیه کارشناسان تقسیمات کشوری مراکز استانهای کشور در مشهد مقدس ، عملیات دهگردشی معاینه محلی ، کارشناسی و جمع بندی و پیشنهاد دهستانهای شهرستان مشهد به عنوان نمونه در کل کشور انجام پذیرفت و دهستانهای دیگر شهرستانها نیز پس ازآن مورد بررسی و کارشناسی و پیشنهاد قرار گرفت و به تدریج مورد تصویب هیات محترم دولت واقع شد به طور که تا پایان سال ۱۳۶۵خراسان دارای ۲۱۳ دهستان گردید .
با پایان یافتن مرحله اجرا ی مرحله اول این قانون ، تشکیل شهرستانهای نهبندان ، سرخس و خواف در تاریخ ۱۳۶۸/۵/۱۴و چناران در ۱۳۶۹/۱/۱۴ همزمان با بخشهای شوسف ، مرز داران ، سنگان ، و گلبهار به تصویب رسید .
ایجاد بخشهای ابخرز در شهرستان تایباد ، سربیشه در بیرجند ، سرحد در شیروان ، جوین ورودآب و خوشاب در سبزوار ، میان جلگه در نیشابور ، زیر کوه در قائنات ، فاروج در قوچان و جلگه زاوه در تربت حیدریه نیز به تدریج به تصویب رسید و در پی آن تابعیت دهستانهای استان در شهرستانهای استان به ۲۱ و تعدادبخشها به ۶۷ رسید .
ایجاد شهرستان فریمان نیز در سال ۱۳۷۲ همراه با بخش قلندر آباد مورد تصویب واقع شد و بخشهای زوزن همراه دهستان کیبرو بستان در شهرستان خواف و نیم بلوک در قائنات ، بخش نصر آباد همراه دهستان کاریزان در تربت جام ، بخش گرمخان بادهستان گرمخان در شهرستان بجنورد ، بخش رخ با دهستان رقیچه در تربت حیدریه ، کاخک در گناباد و بخش رضئیه و دهستان کنه بیست در شهرستان مشهد ، بتدریج تصویب و ابلاغ شد.
در تاریخ ۱۳۷۴/۳/۲۱ ایجاد شهرستان بردسکن همراه با بخش انابد و دهستان درونه آن مورد تصویب قرار گرفت . ایجاد شهرستان جاجرم نیز در تاریخ ۱۳۷۶/۲/۴ به تصویب رسید.
در حال حاضر استان خراسان شامل ۲۴ شهرستان ، ۶۰ شهر ، ۷۷ بخش ، ۲۲۵ دهستان ، ۴۵۵۵ روستا (آبادیهای دارای بیش از ۲۰ خانوار جمعیت ) ۲۱۱۱۳ مزرعه و ۴۲۰۰ مکان است .
در مهر ماه ۱۳۸۷ بخش های جوین و جغتای شهرستان سبزوار به دو شهرستان جوین و جغتای ارتقا یافت.
در مهر ماه ۱۳۸۹ بخش خوشاب شهرستان سبزوار به شهرستان خوشاب با مرکزیت سلطان اباد تبدیل شد.
منبع: سبزوارزیبا
ضمیمه مخاطبان:
داورزن نیوز: همچنین در سفر هیئت دولت به ریاست رئیس جمهور وقت دکتر محمود احمدی نژاد به شهرستان سبزوار در اردیبهشت ۱۳۹۱،بخش داورزن به شهرستان ارتقا یافت و در ۲۲ بهمن ماه همان سال با استقرار فرمانداری اولین فرماندار آن اسماعیل غفاری توسط مهندس رشید معاونت استانداری خراسان رضوی معرفی گردید و فرمانداری شهرستان داورزن افتتاح شد.
(ضمیمه شده توسط داورزن نیوز در تاریخ 14 فروردین 92)
کوچه پس کوچه پیوندها
کلیک کنید:
نظرت را بنویس
آذربرزین مهر سبزوار
آخه اصرار به جهل و عقده های حقارت درونی تا به کی تا به کجا؟
یعنی توی نیشابوری اگر جاهل نیستی بگو ببینم اونایی که اون سال تابستون برسر شکم اون رسوایی مرغ رو به بار آوردن و تا یک هفته همه شبکه های معاند خارجی رو تماشا دادن کیا بودن؟ مردم نیشابور بودن یا نبودن؟
حالا به اعتراض مردم سبزوار بر سر موضوع استان شدن گیر میدی؟ کار مردم نیشابور بر سر شکم که خفت بار تر بود. اونم تو سالهایی که دشمن مخصوصا داره ما رو تحریم میکنه که کمر مردمو بشکنه. شمانیشابوریای دشمن شادکن خوب با اون حرکتتون آمریکا رو روسفید کردید.
از پایتختی نیشابور در زمان طاهریان که دست نشاندگان مأمون عباسی بودن و به دشمنی با شیعیان مشهورن میگی؟ مگه ایران قبل ازنیشابور پایتخت نداشته؟ پس شیراز و تخت جمشید و همدان چی؟ اونا که خیلی پرافتخارتر از نیشابور بودن
تازه سبزوار که در زمان سربداران پایتخت شد پایتخت اولین حکومت مردمی شیعه در ایران شد. یعنی نمی فهمی که مردمی بودن یک حکومت خیلی با حکومت های استبدادی و شاهنشاهی که تو نیشابور بوده فرق میکنه؟
حالا باز ببینم می تونید به پایتختی ذلت بار نیشابور در زمان طاهریان و سلجوقیان بیگانه بنازید؟
پیش سبزواری جماعت از غیرت میگی ؟ بنده خدا؟ یعنی داری زیره به کرمون میبری؟
شما اگر داماد چنگیزو کشتید ، کل شهرتون نابود شد و تو کتابای تاریخ نوشتن مغول ها حتی گربه های نیشابورو کشتن وسوزوندن حالا من نمی دونم این نسل مدعی که شماها هستید باز از کجا پیداتون شده که اینقدرم با اعتماد به نفس فکر می کنید ایرانی و نیشابوری هستید؟
اما در عوض سبزواری ها قیام سربداران تشکیل دادن که کل بساط حکومت ایلخانان مغول رو نابود کرد برو یک کم مطالعه کن
از وسعت و جمعیت نگو که آدم خندش میگیره این همه جمعیت امروز نیشابور که بیشتر توی بخش هاو روستاهای اطرافش هستن نشان دهنده ضعف و بی لیاقتی شماست که نتونستید شرایط لازم برای شهرستان شدن بخش های تابعه رو فراهم بیارید یا بهتره بگم دیدید نیشابور خیلی وابسته به بخش های تابعه شه جلو شهرستان شدن اونا رو گرفتید نه مثل سبزوارکه راحت همه بخش هاشو شهرستان کرده و به هویت و استقلال فرهنگی و دانشگاهی واقتصادیش هیچ لطمه ای نخورده
شما نیشابوریا از علم چی داریدبگید که الان شهرتون یک دانشگاه درست و حسابی نداره درمقایسه با سبزوار و درگذشته هم قبل ازمدرسه نظامیه تون که در خیلی شهرهای ایران ساخته شد سبزوار یک قرن قبل ترش مدرسه به اسم فخریه داشت که هنوز هم پابرجاست
برو نیشابوری بر دست از این عقده ای بازی ها بردار و اگر تونستی در عمل ثابت کن شهر شمام یک چیزی هست نه در حرف و شعار.
سعيد
سلام
يا چيزي نميدوني يا الکي جو سازي ميکني
ما جاهليم
يا شما که به خاطر استان شدن راه رو ميبنديد
از قدمت ميگي بگو پايتخت طاهريان اولين دولت اسلامي ايران نيشابور نبود که بفهمم هيچي نميدوني
از غيرت ميگي تا بگم تک داماد مغول تو جنگ با نيشابوريا کشته شد
از وسعت بگم که جمعيتتون نصف ماست
از علم بگم که زماني نيشابور مرکز علمي جهان بوده با نام ابرشهر
ديگه فکرکنم بسه ته
توهينم نکن عقده اي
آذربرزین مهر سبزوار
چیه چی شده باز این نیشابوریا اینقدر داغ کردن؟
نیشابوریای عزیز کل تمدن و تاریخ شهر شما به بعد از اسلام برمیگرده از زمانی که جانشینان مامون عباسی به واسطه نزدیک بودن به دو شهر مهم تشیع یعنی سبزوار و مشهد نیشابور رو پایتخت خودشون کردن و این شهر یک مدت تونست رشد کنه وگرنه قبل از اسلام خبری از نیشابور نیست
در عوض سبزوار از قبل از اسلام تاریخ و تمدن داشته یکی از نشانه هاش منطقه ریوند که اسم قدیمش رئونت بوده به معنای صاحب شکوه و جلال و اتشکده اذربرزین مهر که در این منطقه ساخته شده و امروز در محدوده شهرستان داورزن قرار داره
پس نیشابوریا بهتره پیش سبزوار با سابقه حداقل 6 هزارسال تاریخ وتمدن دیگه اینقدر بلبل زبونی نکنن
اوه چه عقده حقارتی دارن این نیشابوریا! نیشابور نه تنها سیزده چهارده سال بعد از سبزوار و گناباد و قوچان شهرستان شده بلکه الانم نمیشه شهرستان حسابش کرد بیشتر شبیه یکی از بخشای مشهده. تو همه چیز که به مشهد و سبزوار و تربت حیدریه وابسته است فرودگاهی ، دانشگاهی ، صنعتی ، مواصلاتی و بقیه چیزا
پس دیگه به چی ادعای شهرستان بودن میکنن جالبه بدونید در چین و هند روستاهایی هستن که جمعیت های بالای 100هزارنفری دارن. واقعا هستن ها اونا تو قانونشون طبق جمعیت جایی رو شهر اعلام نمی کنن طبق ملاک های زندگی شهری یا روستایی یک جایی رو شهر اعلام میکنن شک نکنید طبق اون ملاکا نیشابور روستایی بیش نیست. روستایی سرسبز و ییلاقی که می تونه عشرتکده سبزواری ها و مشهدی ها و دیگر مردم خراسان در آخر هر هفته باشه
نیشابور شهر ....... و ....... و ........
واقعا با این رفتاری که ما داریم در ا ین سالها ازنیشابوریا می بینیم بیشتر از اونکه این شهرو بش پایتخت علم و فرهنگ یا پایتخت تمدن و تاریخ ایران بدونیم باید پایتخت جهل و جنون و جنگ نامیده شود
نیشابوریا .......... زیرا اطلاعات و سوادشان بسیار کم است و شهر 200هزارنفری راکلانشهر می نامند یا فکرمیکنند نیشابور با ان پیشینه ضعیف می تواند با سبزوار پایگاه تشیع و ریشه فرهنگی خراسان رقابت کند!
........... دارند زیرا دائما در توهمات خودشان سیرمی کنند و در توهماتشان صاحب شکوه و عظمت هستند و عقده حقارت باعث به وجودامدن جنون خودبرترانگاری در انها شده است
و........... هستند زیرا همواره بی هیچ دلیلی در حال دشمنی و رقابت خصمانه با سبزوار دیگرشهرهای خراسان هستند.مثل همین که الان داریم می بینیم در مطلبی که اصلا هیچ حرفی علیه نیشابور زده نشده و فقط یک واقعیت در تاریخ خراسان بیان شده اینجور صف کشی و اهانت کرده اند نیشابوری ها به سبزوار
جعفر1370
شهرستان شدن ششتمدم دیگه فکر کنم کاملا مالیده شده نه؟
چرا هیچ خبری از ششتمد نیست پس؟
محمدرضا
چه جالب من تا همین حالا نمی دونستم سابقه شهرستان نیشابور از کاشمر وگناباد و قوچانم کمتره
چون بعضی از مردمش خیلی پز میدن ادم فکرمیکنه نوبرشو اوردن!
نیشابور شهر اسطوره ها
باسلام .مگر درکشور عزیزمان وقایعی همچون دلیران تنگستان وآزاد سازی خرمشهر و...کم رخ داده که شما حاصل زحمت شیخ حسن جوری ومازندرانی را بنام نهضت سربداران مطرح میکنید.اصلا خودتون میدونید که اصل ماجرا چی بوده وهست که اینقدر سربداران .سربداران میکنید .دفع چندتا مغول آن هم به رهبری حسن جوری ومازندرانی که این همه های هوی نداره .برین توروستاتون آثارباستانی بسازید .
نیشابور مرکز تمدن ایران
یادتون رفته که نیشابور یه روزی پایتخت ایران بوده وجزء 10شهر بزرگ جهان بوده وسبزوار بانام بیهق یکی از روستای نیشابور بوده وهمین الان هم روستایی بیش نیست .اگه شیخ حسن جوری از نیشابورو مازندرانی نبودن که تعدادی از مردم سبزوار که نمیتوانستند که بامغول مبارزه کنند
ابر سفید
با سلام به شما و همه کسانی که دلشان برای سبزوار و مردم لایق این شهر می تپد.
درکشورترکیه که حدود 600 هزار کیلومتر مربع از ایران عزیز ما کوچکتر است، بیش از 80 استان وجود دارد و همین امر موجب خدمت رسانی بهتر و بیشتر به مردم شده است.
لذاضرورت دارد که رئیس جمهور محترم تدبیر و امید قالب های رایج و سنتی را در تقسیمات کشوری به طرحی نو و متناسب با زمان تبدیل فرمایند.
سبزوار با وجود پتج شهرستانی که از مادر اصلی خود یعنی سبزوار حدا شده و با استحقاق کامل به شهرستان تبدیل شده است ظرفیت تبدیل شدن به یک استان قدرتمند را به خوبی داراست.
شهرستان سبزوار با مساحت حدود 25 کیلومتر مربعی دو برابر استان گیلان بوده و بسیار بزرگتر از برخی استانهاست .از طرفی شهرستان سبزوار علاوه بر این که قطب دانشگاهی شرق کشور محسوب می شود در بهترین نقطه اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب نیز قرار دارد که همین امر بر اهمیت ارتباطی - فرهنگی آن تاکید دارد. امیدوارم روزی خواسته به حق و منطقی این مردم با لبیک مسئولین دلسوز محقق شود و شاهد تولد استان سربداران با مرکزیت سبزوار بزرگ باشیم و جوانان شهر ما بدون دغدغه از مهاجرت های ناخواسته خدمتگذار زادگاه خویش باشند.
با تشکر مدیر وبلاگ سبزوار زیبا
داورزن نیوز
سلام .مطلب زیبایی است و خوب بود شما هم در آخر شهرستان داورزن را نیز ضمیمه مطلبتان می کردید:همچنین در سفر هیئت دولت به ریاست رئیس جمهور وقت دکتر محمود احمدی نژاد به شهرستان سبزوار در اردیبهشت ۱۳۹۱،بخش داورزن به شهرستان ارتقا یافت و در ۲۲ بهمن ماه همان سال با استقرار فرمانداری اولین فرماندار آن اسماعیل غفاری توسط مهندس رشید معاونت استانداری خراسان رضوی معرفی گردید و فرمانداری شهرستان داورزن افتتاح شد.
عاشق دیار سربداران
با سلام و ضمن تشکر از شما برای درج این واقعیت تاریخی انتظار می رود تا مسئولین محترم و دلسوز شهرستان بزرگ سبزوار جایگاه واقعی دیلر سربداران را در شان مردم فرهیخته این دیار بازسازی و ترمیم کنند تا حق به حق دار بازگردد و به جبران گذشته منتظر نوید استان سربداران به مرکزیت سبزوار بزرگ باشیم انشالله
