خبرگزاری میراث فرهنگی نوشت:

با رای دیوان عدالت اداری

«خانه امیری» نیشابور از ثبت ملی خارج و ویران شد

اثر ملی مشهور به «خانة امیری» در خیابان امام شهر نیشابور هفتة گذشته پس از صدور رای دیوان عدالت اداری به نفع مالک خصوصی این بنا مبنی بر خروج ملک مزبور از فهرست آثار ملی کشور به طور کامل ویران شد.
خبرگزاری میراث فرهنگی- گروه میراث فرهنگی - اثر ملی مشهور به «خانة امیری» در خیابان امام شهر نیشابور هفتة گذشته پس از صدور رای دیوان عدالت اداری به نفع مالک خصوصی این بنا مبنی بر خروج ملک مزبور از فهرست آثار ملی کشور به طور کامل ویران شد.
 
به گزارش CHN، چندی پیش دیوان عدالت اداری به خروج این خانه تاریخی از فهرست آثار ملی تحت حفاظت و نظارت میراث فرهنگی رای داد و مالک اثر با بهره گیری از این رای و بی آنکه موافقت مراجع ذی‌صلاح در شهرداری و میراث فرهنگی را کسب کند، این اثر تاریخی را ویران کرد.
 
 تخریب خانه میری در نیشابور
 
مسئله اینجاست که تا امروز مقامات میراث فرهنگی استان خراسان رضوی و شهرستان نیشابور در این زمینه سکوت اختیار کرده‌اند ولی این نخستین باری نیست که دیوان عدالت اداری، رایی مبنی بر خروج منازل تاریخی را از فهرست آثار ملی داده که نمونة اخیر آن صدور رای خروج چهار منزل تاریخی در سبزوار از فهرست آثار ملی بود. مالکان دو اثر تاریخی سبزوار با صدور این آرای قطعی، نسبت به تخریب ملک خود اقدام ولی مالکان دو اثر دیگر از تخریب آن‌ها به رغم وجود حکم مرجع عالی قضایی صرف نظر کردند
 
ریحانه نصرآبادی، پژوهشگر میراث فرهنگی در توضیح ویژگی‌های اثر مشهور به خانة امیری می‌گوید: خانة محمد امیری، که پیشینة آن به دوره پهلوی می‌رسد، در جبهة شرقی باغ امین اسلامی در خیابان امام خمینی شهر نیشابور قرار گرفته است. خانة امیری دارای باغ و ساختمان است که در نمای ساختمان، تزئینات آجری ویژه و زیبایی دیده می‌شود. این بنا در تاریخ 09/11/1384 و به شماره‌ 14003 در فهرست آثار ملی ایران، ثبت شده بود.

 
او تصریح می کند: خانة محمد امیری که در روبه‌روی باغ ملی خیابان امام خمینی شهر نیشابور جای گرفته، در سال 1332 هـ.ش. (دوره‌ پهلوی اول) ساخته شده است. این ملک، متعلق به خانم پری قوامی بوده که در سال 1340 بناهای جدیدتری به بنای اصلی و محوطه‌ الحاق شده است.
این تخریب در حالی صورت گرفته که رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیشابور سه ماه پیشتر اعلام کرده بود: تعداد کل خانه‌های تاریخی شناسایی شده در نیشابور 10 مورد است که از این تعداد 5 خانه، ثبت آثار ملی شده است.
 
محمد اسماعیل اعتمادی همچنین در این باره می‌گوید: در شهر نیشابور سازمان‌ها و نهادهایی را داریم که به ارزش بافت تاریخی اعتقادی ندارند و این بزرگترین مشکل ماست.

 
 این خانه بخشی از هویت ملی مردم ایران بود
 
این اظهارات نشان می‌دهد که اینک تنها چهار خانة ثبت آثار ملی ایران در نیشابور برجای مانده که احتمال به خطر افتادن آنها نیز در صورت عدم اجرای طرح مشارکتی با سازمانهای متولی اجرای کاربری این بناها و بهره‌گیری از توان بخش خصوصی با استفاده از طرحهای عملیاتی اقتصادی وجود دارد.
 
گفته می‌شود، عناصر تزئینی بنای خانه امیری، در زمره تزئینات دروه‌ پهلوی اول است. قسمت بالای دیوار ضلع غربی در محوطه به صورت زنجیره‌ای ساخته شده. در قسمت جنوبی، بعد از درب ورودی، حوضی ساخته شده که در زمان خود کارآیی ویژه‌ای داشته است. در داخل بنا، چند کمد دیواری و طاقچه‌هایی (با عمق کم و ارتفاع کوتاه) به عنوان دکور فضاهای نشمین بهره‌برداری می‌شده است.
 خانه با خاک یکسان شد تا یکی از بهترین آثار تاریخی ایران از بین برود
 
تزئینات بنا، بیش‌تر در نمای بیرونی آن دیده می‌شود. نمای بیرونی ساختمان دارای تزئینات آجری برجسته است که در بالای پنجره‌ها و همچنین لچکی رخ بام در سرتاسر ساختمان اجرا گردیده است. پنجره‌های قسمت قدیمی از چوب ساخته شده که در ضلع‌های شرق و شمال ساختمان، به شکل مستطیل و در ضلع جنوبی، به شکل مستطیل و قسمت بالای آن به صورت قوس‌های تزئینی است.
 
برخی صاحب نظران در این زمینه ابراز نگرانی می‌کنند که تفکر رایج بر این امر است که هر بنایی که ثبت می‌شود میراث فرهنگی موظف به حفاظت همه جانبه آن اثر است و در حالی که ثبت یک اثر، نخستین گام در جلوگیری از تخریب انسانی است.
 
این در حالی است که پس از ثبت یک اثر، مساله حفاظت مطرح می‌شود که با توجه به تعداد آثار ثبت شده در محدودیت اعتبارات میراث فرهنگی این مهم امکان‌پذیر نیست لذا باید یک عزم جدی توسط همه دستگاه‌های متولی در امر حفاظت وجود داشته باشد.
 

در مساله حفاظت بافت تاریخی، نگاه به بافت تاریخی مهم است و در حال حاضر نگاه در این بخش متفاوت است که باید همسو شود و فصل مشترکی بین متولیان امر ایجاد شود زیرا با وجود نگاه‌های متفاوت به جایی نمی‌رسیم.
 
دادن مشوق و تسهیلات به مالکان خانه‌ها تاریخی تا حدودی می‌تواند مشکلات این بخش را رفع کند و شرایط طوری ایجاد شود که داشتن خانه تاریخی جذاب شود. اینک خانه‌های تاریخی همراه با بافت قدیم که گاهی ویژگی فرسوده نیز بر آنها بار می‌شود، روز به روز به تک افتادگی فرو می‌روند و اگر دست مخرب انسان این بناهای لرزان را فرو نریزد، گذر زمان و فراموشی، تیشه بر ریشه آنان می‌زند.
 
شهرداری نیشابور پس از این حادثه لایحه ای را به شورای شهر تقدیم کرده تا عدم دریافت عوارض خانه های تاریخی که به بناهای گردشگری تبدیل می شوند مادامی که به همان کاربری باشند را تصویب نماید. امید که این طرح مقدمه ای برای جلوگیری از حوادث مشابه بعدی باشد.

منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی