در حاشیه رونمایی از تندیس 7 متری ابوالفضل بیهقی پدر نثر فارسی در سبزوار / هم شکر هم شکایت

بهره برداری از تندیس دو تن از بزرگترین نویسندگان و شاعران ادبیات فارسی در شهر سبزوار که از عمده ترین وجوه شهرت این شهر به ادب دوستی و ادبیات پروری اهالی آن است، بی شک قدم موثری در راستای معرفی ظرفیت های فرهنگی شهر دیرینه های پایدار بود که در روزهای اخیر همزمان با برگزاری آیین های گرامیداشت هفته سبزوار اتفاق افتاد.

به گزارش مجله تحلیلی اسرارنامه، دو تندیس 7 متری از خواجه ابوالفضل بیهقی پدر نثر فارسی و حکیم ابوالقاسم فردوسی پدر نظم حماسی فارسی روز چهارشنبه 28 اردیبهشت 94 در حالی با حضور شماری از مسئولان ، دانشگاهیان و علاقه مندان حوزه ادبیات فارسی در محل باغ ایرانیان سبزوار رونمایی گردید که باید گفت یکی از بهترین مکان ها برای نصب این دو تندیس انتخاب شده بود. چرا که ابوالفضل بیهقی و حکیم فردوسی پابه پای هم دو تن از اثرگذارترین شخصیت های ایرانی و خراسانی بر عرصه زبان و ادبیات فارسی هستند که یکی مانند فردوسی مهارت ویژه ای در نظم حماسی فارسی و دیگری مانند بیهقی توانایی مخصوصی در نثر فارسی دارد که حتی به پدر نثر ایران شهرت یافته و بنابراین به نظر می رسد هیچ مکانی مناسب تر از باغ ایرانیان در شهر ادب پرور سبزوار برای نصب تندیس این دو شخصیت برجسته کشورمان پیدا نمی شد.

در اینجا به دلیل پرهیز از طولانی شدن، بحث از خدمات ارزشمندی که شاهنامه فردوسی و تاریخ بیهقی به ادبیات ایران انجام داده اند، صرف نظر می کنیم، اما یادآوری یک نکته ضروری است که روز پرده برداری از تندیس این دو شخصیت ادبی برجسته، به خاطر حضور خانم دکتر فروغ صهبا از اساتید دانشگاه و بیهقی پژوهان برجسته کشورمان، مراسم رونمایی از تندیس بیهقی و فردوسی حال و هوای متفاوت و جالبی پیدا کرد.

خانم دکتری که سال ها روی ابعاد مختلف  ادبی و فکری این دو شخصیت بزرگ ادبیات فارسی تحقیق و پژوهش کرده است و می گفت، یکی از آرزوهایش همیشه این بوده است که بین فردوسی و بیهقی دو اسطوره بی بدیل نظم و نثر فارسی پل بزند و ارتباط کار آنان را با یکدیگر نشان دهد. حالا در این مراسم به شکلی ساده و صمیمی توانست به صورت نمادین این آرزوی خود را برآورده کند و از حاضران مراسم خواست تا در کنار او و در حد فاصله دو تندیس نصب شده در باغ ایرانیان سبزوار زنجیره ای انسانی تشکیل دهند و بیهقی و فردوسی را با یکدیگر متصل نمایند. اقدام نمادینی که نه تنها زیبا بود، بلکه به عنوان یک بخش فی البداهه و ابتکاری، تنوع جالبی به برگزاری یک مراسمی معمولی و روتین بخشید. مراسمی که طبق معمول قرار بود فقط با سخنرانی تعدادی از مسئولان و چهره های دانشگاهی شهرستان اجرا شود.

به هرحال تندیس ابوالفضل بیهقی در زادگاهش سبزوار نصب شد تا اولین پیکره ای باشد که از این شخصیت برجسته ادبی ایران در یکی از شهرهای کشور نصب می شود. شخصیتی  صاحب سبک در ادبیات منثور فارسی که تا کنون در حق شناسایی و پاسداشت مقام ادبی و تاریخی او کوتاهی های فراوانی شده است و از جمله اینکه نهادهای مسئول برای نامگذاری یک روز ملی به پاس همه خدماتی که بیهقی هم به ادبیات و هم به دانش دقیق و قابل اتکاء تاریخی امروز ما درباره ایران قرن پنجم هجری کرده است، تعلل می کنند. این در حالی است که دیگر همتایان بیهقی در شعر یا نثر فارسی نظیر فردوسی، سعدی، عطار و ... در این گونه موارد از توجه و رسیدگی خوبی برخوردار شده اند و می توان گفت، حق آنان تا حد زیادی ادا شده است.

شاید به همین خاطر بود، که دکتر مهیار علوی مقدم رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری در سخنرانی کوتاهی که در این مراسم داشت، به گلایه  از این موضوع پرداخت که چند سال است اول آبان به اول آبان مراسم بزرگداشتی برای بیهقی در سبزوار برگزار می شود و در همان مراسم وعده نامگذاری یک روز در تقویم ملی ایران به نام بزرگان ادبی سبزوار داده می شود، اما در عمل هنوز هیچ اتفاقی نیافتاده و شاید به فراموشی سپرده شود.

مهیار علوی مقدم که خود فرزند استاد سیدمحمد علوی مقدم چهره ماندگار کشور در حوزه ادبیات فارسی است و تا کنون زحمات زیادی برای برگزاری همایش های سالانه بیهقی کشیده است، در بخشی از سخنان خود در این مراسم گفت: در حالی که شماری از بهترین و بزرگترین نویسندگان ادبیات فارسی از جمله ابوالفضل بیهقی پدر نثر ایران، عطاملک جوینی، محمود دولت آبادی، علی شریعتی و ... در حوزه نثر فارسی وجود دارند، عجیب است که ما نتوانیم حتی یک روز را در تقویم کشور به این واسطه داشته باشیم!

وی سپس اظهار داشت: من حتی راضی هستم که روز اول آبان را که به بزرگداشت ابوالفضل بیهقی اختصاص یافته است، نه به نام بیهقی بلکه به نام روز نثر فارسی در تقویم کشور ثبت کنند تا حداقل به همین بهانه یادی هم از بیهقی بشود.

دکتر علوی مقدم: در ادامه خطاب به اعضای شورای شهر گفت: پارسال که در اول آبان برای بزرگداشت بیهقی، دکتر غلامعلی حدادعادل در این شهر حضور یافت، نامه درخواست ثبت روز بزرگداشت بیهقی و نثر فارسی را به او دادیم، اما حالا باید بپرسیم آن نامه به کجا رسید و چه نتیجه ای در پی داشت؟

بعد از علوی مقدم نوبت به سخنرانی مهدی مقصودی مسئول کمیسیون فرهنگی شورای شهر سبزوار رسید.

مقصودی از جمله مسئولانی در شهرستان سبزوار است که هرچند سابقه ورودش به سمت های مدیریتی شاید به بیش از 4 سال نرسد، اما در این مدت حضور پر رنگ و اثرگذاری به ویژه در حوزه مسئولیت فرهنگیش در سبزوار داشته است.

مسئولی که هرچند نخستین زمزمه های حضورش در جایگاه ریاست اداره فرهنگی ورزشی شهرداری در سال 91 با انتقادات تندی از سوی برخی رسانه های محلی مواجه شد و عده ای صلاحیت او را برای حضور در چنین جایگاه هایی زیر سئوال می بردند و تنها عنوان پسرعمه شهردار وقت را برای وی مناسب می دیدند (منبع1) ، (منبع2) اما بعدها در طول دوران مدیریتش در اداره فرهنگی ورزشی و یا کمیسیون فرهنگی شورای شهر، با اجرای برنامه هایی نظیر جمعه بازارهفتگی کتاب، بزرگداشت سالانه ابوالفضل بیهقی در اول آبان هر سال (از آبان 91 تا 93هرسال بدون وقفه) بزرگداشت ملاحسین واعظ کاشفی، نمایشگاه کتاب در 2 آذر 93 همزمان با سالروز تولد دکتر علی شریعتی، موضع گیری مناسب در مقابل اقدام ضدفرهنگی اقلیت تندرو در پاره کردن بنرهای جدیدترین کتاب مجوزدار محمود دولت آبادی در ابتدای سال93 (منبع) برگزاری نمایشگاه توانمندی های رسانه ای سبزوار و ... نشان داد از ایده ، جرأت و همت کافی برای نقش آفرینی موثر در عرصه فرهنگی سبزوار برخوردار است.

با این حال در بعضی بزنگاه های مهم، می توان انتقاداتی جدی را به عملکرد مهدی مقصودی وارد دانست که احتمالا از کم تجربگی و نه از کم فکری یا  نداشتن دغدغه فرهنگی ناشی می شود. چنانکه برای تحلیل گران مسائل حوزه فرهنگی سبزوار هرگز فراموش نمی شود که چگونه کمیسیون فرهنگی شورای شهر به همراه اداره فرهنگی شهرداری، برای برپایی نمایشگاه 10 روزه توانمندی های رسانه ای در اواخر بهمن و اوایل اسفند93 و البته از چند هفته و چند ماه قبل، همت به خرج دادند و برای اولین بار در شهرستان چنین نمایشگاهی را برپا کردند که از جنبه های مختلف تحسین برانگیز و ابتکاری بود. اما این اتفاق خوب درست در زمانی رخ داد که وقت مناسب آن نبود چرا که مسئولان فرهنگی در دیگر شهرهای استان و کشور در همان زمان همه همت خود را صرف رایزنی و پیگیری برای شرکت در رقابت ارزشمندی کرده بودند که قرار بود در پایان آن 10 شهر به عنوان نامزدهای پایتختی کتاب و از میان آن 10 شهر یکی به عنوان پایتخت نهایی کتاب ایران انتخاب و به مرحله بعد که پایتخت جهانی کتاب است راه یابد و هرچند شهرهایی نظیر کاشان، نیشابور و ... توانستند  به جمع نامزدهای این طرح راه یابند، اما سبزوار با همه ظرفیت های علمی و فرهنگی که آن را شایسته پایتختی کتاب ایران می کند، در اولین دوره این رقابت مهم فرهنگی بی نصیب ماند. و موضوع بدتر آنکه در همان ایام کیفیت و کمیت برگزاری مراسم بزرگداشت حکیم سبزواری که در سال 93 برای اولین بار روز 8 اسفند در ضمیمه تقویم کشور به نام او مزین شده بود، تحت تأثیر مشغله زیاد مسئولان فرهنگی شهرستان در برگزاری نمایشگاه توانمندی های رسانه ای و سایر برنامه های فرهنگی و هنری و اجتماعی قرار گرفت که می توانستند هر زمان دیگری در طول سال به اجرا در بیایند و در نهایت به خاطر همین ضعف در تشخیص اولویت ها، بزرگداشت حکیم سبزواری به عنوان بزرگترین فیلسوف اسلامی چند قرن اخیر ایران و موسس مکتب فلسفی سبزوار و از مشهورترین دانشمندان سبزوار در ایران و جهان اسلام با چند روز تأخیر و با کیفیتی ضعیف و غیرقابل قبول برگزار شود! البته پر واضح است که در همه این انتقادات و البته همه موفقیت های ذکر شده قبلی به جز کمیسیون فرهنگی شورا و اداره فرهنگی شهرداری پای نهادهای دیگری نظیر مسئولان ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه ها، اداره کتابخانه های عمومی شهرستان و البته مجموعه مدیریتی شهرستان نیز در میان است و نمی توان آن را تنها به یک یا دو تن از مسئولین محدود کرد.

حالا اما مهدی مقصودی با وجود چنین فراز و فرودهایی که در کارنامه مسئولیتی خود دارد، در زمینه تلاش برای بزرگداشت ابوالفضل بیهقی و معرفی مناسب او در سطح ایران، مصمم شده است. به طوری که در مراسم رونمایی از تندیس بیهقی و فردوسی ابراز امیدواری کرد رایزنی هایی صورت بگیرد تا تندیس بیهقی در مشهد و تهران نیز نصب شود.

وی این بار برخلاف چند ماه قبل که ظاهراً 8 اسفند روز بزرگداشت حکیم سبزواری را چندان در اولویت برنامه هایش قرار نداده بود، برای 1 آبان روز بزرگداشت بیهقی از همین حالا نقشه و برنامه ریزی کرده است و در سخنرانیش گفت از آنجایی که اول آبان 94 با روز تاسوعای حسینی مصادف است، احتمالا مراسم بزرگداشت بیهقی با چند روز تأخیر بعد از دهه اول محرم اجرا خواهد شد و از همین حالا خانم دکتر صهبا را برای شرکت در مراسم بزرگداشت بیهقی در سبزوار دعوت کرد دعوتی که دقایقی بعد در سخنان کوتاهی که فروغ صهبا بیان کرد، پاسخ مثبت داده شد.

مسئول کمیسیون گردشگری شورای شهر سبزوار در ادامه از احداث بنای یادمان بیهقی در روستای حارث آباد نیز غافل نشد و از معاون استاندار و فرماندار ویژه سبزوار که آن موقع در جمع حضور نداشت درخواست کرد که جهت ساخت المان یادبود مناسبی برای بیهقی همکاری لازم را داشته باشد.

او همچنین پیشنهاد دعوت از تمام بیهقی پژوهان ایران برای سفر به سبزوار و برگزاری همایش یا نشستی تخصصی با حضور آنان را مطرح کرد که البته تأکید نمود این امر با همکاری و ورود موثر جامعه دانشگاهی به کار محقق خواهد شد.

بعد از سخنان مهدی مقصودی و اجرای یک برنامه زنده شاهنامه خوانی توسط هنرمندان و ورزشکاران زورخانه ای سبزوار دکتر فروغ صهبا از پذیرش دعوتی که از او برای سخنرانی به عمل آمد، سرباز زد و فقط پیشنهاد تشکیل زنجیره انسانی و پل زدن بین دو تندیس بیهقی و فردوسی را مطرح نمود و در ادامه تأکید کرد: ان شاءالله من سبزوار را رها نمی کنم. مردم نیک سبزوار و همچنین میهمان نوازیشان را فراموش نمی کنم. اینجا باشم یا هرجای دیگر که باشم ما مردم ایران پشت هم هستیم.

پس از آن نوبت به باشکوه ترین لحظه مراسم رسید . لحظه ای که ضمن طنین انداز شدن صوت زیبای سرود ویژه سبزوار از تندیس های هفت متری بیهقی و فردوسی که هریک برپایه هایی 6 متری بنا شده بودند و در مجموع ارتفاعشان به حدود 13 متر می رسید، به دست مسئولان شهرستان پرده برداری شد.

اما با وجود همه این ارزش ها، مراسم رونمایی از تندیس ابوالفضل بیهقی و فردوسی کم و کاستی هایی هم داشت. کم و کاستی هایی که آن ها را باید در پاسخ به این سئوالات جستجو کرد: در این مراسم جای چه کسانی خالی بود؟  پوشش رسانه ای مراسم چگونه بود؟

وقتی از مراسم رونمایی از تندیس دو تن از بزرگترین نویسندگان و شاعران ادبیات فارسی سخن می گوییم، جای آن دارد که این رونمایی با  حضور میهمانانی برجسته کشوری و یا حداقل استانی و همچنین با پوشش رسانه ای مناسبی از رسانه های سراسری و ترجیحاً صدا و سیما برگزار شود.

در باب میهمانان مراسم بایدگفت: هرچند حضور خانم دکتر فروغ صهبا به عنوان یکی از بیهقی پژوهان و اساتید ادبیات فارسی کشورمان در این مراسم مغتنم و ارزشمند بود  اما وقتی که مهدی مقصودی در سخنرانی خود از لزوم هماهنگی مسئولان سبزوار از جمله جلال تعصبی رئیس شورای شهرستان برای نصب تندیس بیهقی در شهرهای دیگری نظیر مشهد و تهران سخن می گوید، بهتر بود از یک یا چند تن از مسئولان فرهنگی مشهد نظیر رئیس شورای شهر، یا عضو کمیسیون فرهنگی شورا، شهردار ، مدیرکل و یا حداقل رئیس اداره فرهنگ وارشاد اسلامی آن شهر برای حضور در این مراسم دعوت می شد، زیرا امکان داشت بدین ترتیب، خیلی سریعتر توافق های لازم جهت همکاری در این زمینه حاصل شود و مراسم رونمای از تندیس بیهقی نیز از حالت یک مراسم شهرستانی به مراسمی حداقل در سطح استانی ارتقاء می یافت.فراموش نکنیم بزرگان هر شهر بهترین بهانه ها برای برقراری روابط دوستی و همکاری های متقابل و یا به عبارتی پیوندهای خواهرخواندگی بین شهرهای دارنده امتیازات مشابه هستند و آیین رونمایی از تندیس ابوالفضل بیهقی و فردوسی توسی در سبزوار چه فرصت نیکویی بود برای برای برقراری پیوند خواهرخواندگی بین سبزوار و توس(مشهد) با حضور مسئولان دو شهر که این فرصت نادیده گرفته شد.

حتی فرصتی بود برای دعوت از مسئولان فرهنگی شهر غزنین افغانستان به عنوان شهری که نه تنها در سال 92 به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب شد، بلکه در قرن پنجم هجری نیز محل کار و سکونت طولانی مدت ابوالفضل بیهقی در دیوان غزنویان بوده است و اتفاقا به  همین دلیل افغانی ها نیز ابوالفضل بیهقی را یکی از مشاهیر و بزرگان کشور خود می دانند. اما هیچ یک از این اتفاقات نیافتاد و مراسم رونمایی از تندیس های بیهقی و فردوسی با حضور مقامات بومی و به شکل یک مراسم کاملا محلی و مختصر برگزار شد. البته مراسم رونمایی از تندیس ها تنها فرصت دعوت از میهمانان برجسته و مسئولان شهرهای همتای سبزوار در ارتباط با بیهقی نبوده است. بلکه اگر مسئولان شهرستان همت و دوراندیشی لازم را داشته باشند در روز اول آبان نیز همه ساله بهانه مناسبی برای این کار فراهم می آید.

در زمینه پوشش رسانه ای مراسم نیز هرچند رسانه های محلی سبزوار سعی خود را برای پوشش مناسب خبری از این رویدادمهم فرهنگی انجام دادند، اما بهتر بود، چنانکه در نخستین روزهای هفته سبزوار، زمینه پخش زنده یا ضبط شده برنامه ها از شبکه یک تلویزیون فراهم شده بود، این مراسم نیز انعکاس گسترده رسانه ای در سطح شبکه های سیما را پیدا می کرد. و مسئولان شهرستان باید طوری برنامه ریزی می کردند، که اگر قرار بود تا آخرین روز از هفته سبزوار امکان پخش برنامه ها از شبکه یک سیما فراهم نشود، حداقل افتتاح تندیس بیهقی و فردوسی را در برنامه زمانبندی همان روزهای اول قرار می دادند.یقیناً پخش چنین مراسمی از شبکه پربیننده یک سیما خیلی مفیدتر و ضروری تر بود تا پخش بخش هایی از مراسم عروسی دو خانواده سبزواری که از همان روز اول درباره کیفیت و کارگردانی تهیه آن گزارش ها حرف و حدیث های بسیاری مطرح شد و نتوانست تصویر میانگینی از مراسم های عروسی در سبزوار را ارائه داده و رضایت خاطر همشهریان سبزواری را جلب کند.

به هرحال با وجود همه نکات مثبت و منفی، رونمایی از تندیس های بیهقی و فردوسی در هفته سبزوار اقدام مثبت و ماندگاری بود که می توان از آن به عنوان یکی از بهترین برنامه های انجام شده در این هفته یاد کرد.

از این پس شهروندان سبزواری و دانشجویانی که همه روزه در مسیر جاده سبزوار – توحیدشهر تردد می کنند، هر بار که چشمشان به این دو پیکره نسبتاً بزرگ و با عظمت در باغ ایرانیان بیافتد به یاد بخشی از هویت فرهنگی شهر دیرینه های پایدار و دانشوران بیدار خواهند افتاد.  البته یقیناً دو تندیس بیهقی و فردوسی تا سال های آینده که مراحل ساخت باغ ایرانیان سبزوار تکمیل شده و مناظری سرسبز و چشم نواز اطراف تندیس ها را فرابگیرد، جلوه ای زیباتر و دوست داشتنی تر پیدا خواهند کرد. پس باید امیدوار بود که شهرداری و شورای شهر تکمیل باغ ایرانیان و رسیدگی به فضای سبز آن را در اولویت کارهای خود قرار دهند.

گزارش تصویری (کلیک کنید)

 

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

نقدی بر ساخت المان های شهری سبزوار

نظرت را بنویس
comments

دوست

سلام نقد خیلی خوب بود با تشکر از شما که نسبت به خلاء های فرهنگی شهر حساس هستید و درصدد حساس کردن دیگران نیز می باشید پایدار باشید

مفتح

نقد بجا و شایسته ای را سایت زحمت آن را کشیده امیدوارم در خصوص دیگر اعضای محترم شورای شهر که اصلا اثری از عملکرد آنها در عرصه های مسئولیتیشان نیست صورت بگیرد و تنها برای مهدی مقصودی که همانطور که سایت به گوشه ای از فعالیت های چشمگیر ایشان نموده برای دیگر اعضای شورا داشته باشد تا ببینیم آقایانی که حتی حاضر نیستند در جلسات شورا حاضر شوند ولی در تمامی مراسم های پوپولیستی که مردم آنها را می بینند حضور پررنگ دارندنشان دهید ما از سایت اسرار نامه می خواهیم حالا که باب سخن از یکی از اعضای جوان و فعال شورا را باز کردید نقدی و یا حتی تنها گزارشی از عملکرد اعضاء دیگه شهرداری چون کارگری ، پسندیده ، فوجی ، قلعه نوی ، زارعی ، کرامت ، حسین زاده ، تعصبی ، ارغیانی ، نورنهنگ و نعمت شاهی داشته باشید . اما اگر اسامی شورا را نام بردم برای این بود که حدالقل از ذهنم نروند هرچند تمام تلاش خود را دارند که در مراسمهای که مردم هستند از دیده ها حدالقل نروند

باخیرات

مگر دیگه اعضا عملکردی داشتند که خواسته باشند نامی برده شود
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما