مولانا لطف الله نیشابوری، شاعر و مدیحه سرای سربداران سبزوار
نهضت سربداران سبزوار به رهبری سیاسی و نظامی پهلوان عبدالرزاق باشتینی و رهبری مذهبی شیخ خلیفه مازندرانی، هرچند مدت زمان کوتاهی بر بخش هایی از شرق ایران تسلط یافت، اما از افتخارآمیزترین دوره های تاریخ و فرهنگ ایران محسوب می شود.
به گزارش مجله تحلیلی اسرارنامه، یکی از دلایل اهمیت قیام سربداران که در تمام مدت حکومتشان دارالمومنین سبزوار را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرده بودند، این است که نخستین حکومت شیعه 12 امامی را با روشی غیرسلطنتی و مردم سالارانه در ایران بنا نهادند.(منبع1) ، (منبع2)از همین رو با اینکه در تاریخ کشورمان حداقل در دوران بعد از اسلام و تا قبل از سربداران، حکومت های زیادی مشاهده می شوند که مانند سلجوقیان، غزنویان، طاهریان ، خوارزمشاهیان و ... هم قلمروهای جغرافیایی وسیع تری داشته و هم مدت بیشتری حکومت کرده اند، اما هیچ یک به اندازه سربداران در تاریخ ایران خوشنام و ماندگار و منشأ اثر نبوده اند.
هرچند اصلی ترین تأثیر سیاسی و مذهبی سربداران سبزوار را می توان در زمینه سازی برای شکل گیری حکومت شیعه صفویان دانست، اما سربداران در زمینه هنر و ادبیات ایران نیز تأثیرات عمیق و طولانی مدتی برجای گذاشته است.
ساخته شدن اولین سریال تلویزیونی فاخر و تاریخی در صدا و سیمای ایران پس از انقلاب که با محوریت معرفی قیام سربداران بود و در زمان خود به یکی از سریال های پربیننده و محبوب تلویزیون تبدیل شد، یکی از زمینه های اثرگذاری سربداران بر هنر ایران است.(منبع1) ، (منبع2) ، (منبع3)
اما غیر از سینما در زمینه شعر و ادبیات نیز سربداران همواره منشأ تأثیر بوده است و از همان زمانی که ابن یمین فریومدی از معروف ترین شاعران قطعه سرای پارسی، اشعاری در مدح سربداران سرود تا دوران کنونی همواره در اشعار حماسی و ملی ایرانیان و حتی بعضی اوقات در اشعار عاطفی و عاشقانه نیز اشاره ها و تلمیح هایی به سربداران و سربدار بودن شده است.
اسرارنامه قبلا در زمینه تأثیرپذیری شاعران ایرانی از نهضت سربداران مطالبی را منتشر کرده است. (منبع1) ، (منبع2)
یکی از شاعرانی که مدیحه سرای سربداران بوده است، مولانا لطف الله نیشابوری است که وبسایت کنگره بین المللی سربداران به تازگی و در آستانه ششصد و نود و نهمین سالروز قیام سربداران، مطلبی برای معرفی این شاعر خراسانی مدیحه گوی سربداران و آثار برجای مانده از او را منتشر کرده است:
مولانا لطف الله نیشابوری؛شاعر و مدیحه سرای سربداران
مولانا لطف الله نیشابوری از شاعران قرن هشتم و آغاز قرن نهم هجری می باشد که پایان عهد ایلخانان و دوران طغا تیموریان و آل کرت و سربداران و تیمور و فرزندانش امیرانشاه و شاهرخ را درک کرده و بسیاری از شاهان و صدور, بویژه این سه تن اخیر را مدح گفته است. نامش لطف الله بوده و نظر به مقامات معنوی که داشته از وی همه جا به عنوان مولانا یاد می کرده است. او از نام خویش برای تخلص شعریش استفاده می کرده و لطف تخلص می کرده است. در نیشابور بدنیا آمده و در اول عمر خود در همانجا به تحصیل علم و کسب هنر پرداخت و پس از آنکه شاعری کار آمد شد به خدمت خواجه علاءالدین محمد فریومدی صاحب دیوان خراسان روی آورد و در آنجا با ابن یمین فریومدی آشنایی یافت و اشعار خود را بر او عرضه کرد و مورد تشویق و تحسین آن استاد قرار گرفت. بخشی از آگاهی ما از احوال دوران شباب شاعر و بدایت حال او متخذ از قصیده ایست در دیوان شاعر با مطلع:
یاد شب و روزی که مرا یار قرین بود با یار قرین کلبه من خلد برین بود
این بیت نشان می دهد که در خاندانی مرفه و صاحب مکنت بدنیا آمد و از تحصیل علوم ادبی و مطالعه دیوان های شاعران تازی گوی برخوردار شد و پس از فراغت از دانش اندوزی و ادب آموزی به مدیحه گویی و غزلسرایی پرداخت و در مجلس علاءالدین محمد فریومدی از دوستی و همنشینی ابن یمین و تحسین و تشویق او بهره مند شد و پایان عمر را در پریشان حالی گذراند. از میان سربداران کسانی که ممدوح لطف الله بودند عبارتند از: تاج الدین علی چشمی معروف به علی شمس الدین (مقتول به سال ۷۵۵) نظام الدین یحیی کرابی (مقتول بسال ۷۵۹) و خواجه نجم الدین علی موید (۷۶۶-۷۸۸هجری) و از میان تیموریان نخست خود تیمور گورکان سپس جلال الدین میرانشاه و شاهرخ را ستود. بنابر اشارات تذکره نویسان وی از ولایت بهره یی داشت و بکار دنیا کم التفات بود و در آخر عمر و روزگار پیری از شهر نیشابور به دیه اسفریس که به قدمگاه امام رضا (ع﴾ مشهور است رفت و در باغی که داشت بسر برد و عاقبت در همانجا بسال ۸۱۶ هجری بدرود حیات گفت. تقی الدین کاشی نزدیک به هشتصد بیت از اشعار لطف الله را در تذکره خلاصه الاشعار خود نقل کرده است و شادروان سعید نفیسی نوشته است که دیوان وی نزدیک چهار هزار بیت بدست است
منبع: وبسایت کنگره بین المللی سربداران
کوچه پس کوچه پیوندها
کلیک کنید: