سید علی‌نقی امین مدرس، مورخ، حکیم، شاعر و نویسنده معقول و منقول سبزواری

 
آیت الله سید علینقی امین (زاده ۱۲۹۷ سبزوار- ۱۳۷۹ تهران) مدرّس معقول و منقول، مورخ، حکیم، متکلم، عارف، ادیب، شاعر و نویسنده سبزواری بود. 
 
زندگی نامه
وی فرزند میر سید حسن امین‌الشریعه سبزواری و بی بی عالم عربشاهی بود؛ استادان بزرگ وی علاوه بر پدرش و عمویش نظام العلماء در در ادبیات و الهایت، یکی فاضل هاشمی در فلسفه و دیگری حاج میرزا حسن سیادتی در فقه و اصول و همچنین آقا بزرگ تهرانی و محمد صالح حائری مازندرانی بودند.
سید علی‌نقی امین در طول حیات خود موفق به دریافت درجات متعدد علمی شد. از جهت اعتبار کتاب شناختی در رأس آنها اجازات او در نقل متون روایی از علامه آقابزرگ تهرانی صاحب الذریعه و علامه سمنانی محمد صالح حائری مازندرانی صاحب حکمت بوعلی است. وی سالهای مدید به تدریس معقول و منقول در مدرسه سپهسالار قدیم و امامت جماعت در مسجد جامع تهرانپارس مشغول بود. 
 
وی علاوه بر اشتغالات تدریس، امام جماعت، وعظ و خطابه، اهل تحقیق، تالیف و تصنیف نیز بود. تألیفات او شامل ۳۰ عنوان کتاب و یکصد مقاله در حوزه‌های مختلف علوم انسانی است. او شعر نیز می سرود و به پیشنهاد عمویش نظام العلماء، به اعتبار لقبی که مظفرالدین به پدرش ( امین الشریعه ) داده بود، تخلص شعری « ابن امین » را برای خود برگزید.
 
فرزند وی سید  حسن امین، حقوق‌دان، فیلسوف، تاریخ‌دان، نویسنده، مترجم، شاعر و ادیب ایرانی است.
 
مهم ترین تالیفات
 
تاریخ سبزوار
از بین آثار چاپ شده سید علینقی امین، مهم ترین اثر او در تاریخ، کتاب تاریخ سبزوار است که با نظم علمی‌ و روشمند، به سلسله مراتب تاریخی و سنوی، همه ی رخدادهای سیاسی و فرهنگی منطقه بزرگ بیهق، سبزوار، اسفراین و جوین را از زمان ورود یزدگرد سوم (آخرین پادشاه ساسانی) در سال 28 هجری قمری به بیهق تا زمان پایان یافتن این تألیف در 1350 خورشیدی محققانه و با ارجاعات درون متنی عالمانه به قید تحریر درآورده است. این کتاب برای حفظ اصالت آن، عیناً با دستخط شخص مؤلف از سوی انتشارات دایره المعارف ایران شناسی به چاپ عکسی رسیده و با مقدمه و مؤخره و تعلیقات مناسب منتشر شده است.
 
کتاب خداشناسی و اعتقادات اسلامی در علم کلام جدید
مهم ترین اثر فلسفی و کلامی‌سید علینقی امین، کتاب خداشناسی و اعتقادات اسلامی در علم کلام جدید است که اول بار در 1346 با نام «پرتو حقیقت» و بعد در شمار انتشارات وحید در 1360 با عنوان «خداشناسی و اعتقادات اسلامی» منتشر شد و شامل نوآوری و نواندیشی‌های فراوان در اثبات وجود جدا و تطبیق علوم جدید بویژه در نجوم و اخترشناسی و تئوری مهبانگ (بیگ بنگ) با آیات قرآنی است.
 
شرح دعای کمیل
مهم ترین تألیف دینی و عرفانی سید علینقی امین شرح دعای کمیل و مهم ترین اثر منظوم او منطق عارفان: داستان بوداسف و بلوهر(زندگی بودا براساس روایات اسلامی) است. مقالات متعدد علمی‌و ادبی و تاریخی او نیز قبل از انقلاب چاپ و در کتاب فهرست مقالات فارسی تألیف ایرج افشار و نیز در سایت اینترنتی نورمگز پس از انقلاب، فهرست شده اند.
 
نمونه‌هایی از مقالات سید علینقی امین عبارتند از:
شعری برای مادرم بی بی عالم امین
شب شعر سبزوار
عالم، تمام مظهر ذات محمد است
مخمسی در منقبت و انتظار فرج امام زمان
زندگی و آثار حاج میرزا حسین سبزواری
از مثنوی بوداسف و بلوهر به اقتفای مولوی
دو غزل در استقبال از حافظ
مناقب ابن بطریق و نورالهدایهٔ دوانی / دربارهٔ بودا
ویژهٔ بیهقی: بیهقی مورخ معروف و دبیر مشهور
اوضاع سیاسی سبزوار بعد از اسلام
حاج میرزا حسین علوی سبزواری
امین الشریعه سبزواری
افتخار الحکماء طالقانی
مساجد و مدارس سبزوار
شریعتمدار سبزواری
 
 
نمونه اشعار سید علینقی امین متخلص به ابن امین در کتاب‌های فراوانی منتشر شده است که نمونه ی آن غزل زیر در کتاب ترانه فرشتگان چاپ 1343 است:
از باده عشق تو از آن روز که مستیم
جز روی نکوی تو کسی را نپرستیم
ای واجب مطلق که وجود همه اشیا
ازتوست، به ما بین که زعشق تو نترسیم
 
شرح احوال سید علینقی امین به شکل موجز و دایره المعارفی در جلد نهم دایره المعارف تشیع (به اهتمام احمد صدر حاج سید جوادی، بهاء الدین خرّمشاهی و کامران فانی) و به شکل مفصل و تفصیلی در یادنامه سید علینقی امین  (به اهتمام احمد نیکوهمت و با مقدمه منثور سیف الله وحیدنیا و تسلیت نامه منظوم ادیب برومند) چاپ شده است. همچنین زندگی نامه ی تفصیلی او در کنار چند تن دیگر از  مشاهیر علمی‌معاصر (از جمله علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان،) به توسط محمد علی دشتی متخلص به “باور” به رشته نظم درآمده و در مجله ایرانمهر به سال 1382 به چاپ رسیده است.
 
نظرت را بنویس
comments
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما