شکوه تاریخ و فرهنگ ایران باستان در بقایای آتشکده آذربرزین مهر سبزوار

آتشکده آذربرزین‌مهر سبزواریکی از سه آتشکده بزرگ دوره ساسانیان بوده که در ناحيه ريوند قرار داشته است و امروز تنها خرابه هایی از آن در غرب سبزوار و در محدوده شهرستان تازه تأسیس داورزن باقی مانده است. وجود آتشكده برزين مهر حکایت از جایگاه ویژه سبزواربزرگ قبل از اسلام  دارد.

به گزارش مجله اینترنتی اسرارنامه ناحیه ریوند باستان که با نام اصلی رئونت در منابع تاریخی بدان اشاره شده است و به معنای دارند شکوه و جلال است و آتشکده آذربرزین مهر در آن قرار داشته است، بر اساس بعضی شواهد، در گذشته محدوده وسیعی در غرب خراسان بزرگ را شامل می شده که شهرستان های امروزی سبزوار، داورزن، نیشابور و شاید حتی بخشی هایی از کاشمر را نیز در بر می گرفته و امروز از آن ناحیه وسیع باستانی تنها یک روستا در حد فاصل سبزوار و داورزن با نام ریوند و یک دهستان در حدفاصل سبزوار و نیشابور باز هم به همین نام باقی مانده است.

همچنین در طول تاریخ دیرینه خراسان نواحی غربی این استان در بعضی دوره ها به اسامی دیگری نظیر سربداران، بیهق(نام قدیم سبزوار) و نیشابور نیز معروف بوده است و به همین دلیل از آتشکده آذربرزین مهر که امروز در محدوده شهرستان داورزن قرار گرفته به نام های آذربرزین مهر سبزوار و یا آذربرزین مهر نیشابور نیز یاد شده است.

خرابه های آشتکده آذربرزین مهر در سال 1380 به شماره 4035 در فهرست آثار ملی ایران به سبت رسیده است.

با سپاس از سید یوسف آزاد جهت همکاری در تهیه این مطلب 

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

آتشکده آذربرزین مهر سبزواراثری از عصر مهرپرستی (میتراییسم) 

نظرت را بنویس
comments

بهمن آباد خبر

سلام کاش یک یا چند تیم کارشناس برای شناسایی و قدمت و شناسنامه روستاهای سبزوار وجود داشت و مستند به معرفی هر روستایی می پرداخت نسل دیروز چندان خبر و اطلاعی از روستاها ندارند چه برسد به نسل امروز بنده هم بسیاری از روستاها را از طریق شما شناختم بهمن آباد ما نیز قدمت دارد و خرابه هایی که خرابه اش نمی دانم و همیشه در نوشته هایم از آن به عنوان منطقه و محل آباد نام می برم برای تحقیق مناسب است که نیاز به همکاری ریش سفیدان و سالمندان روستا دارد. خداوند سالمندانمان را برایمان حفظ کند خوشحالم که در همین خصوص مطلب نوشتم و دگر بار خواهم نوشت.

آذربرزین مهر

درود بر شما گرامیان حقجو درودی به بی کرانی فرهنگ و تاریخ سرزمین پاک آریایی خدمت عزیزان این تارنمای وزین و به ویژه به نویسنده گمنام وخوش فکر این مطلب که البته باید عرض کنم هرچند مطلب مفیدی بود اما بسیار کوتاه و مختصر بود و جای آن داشت که با تفصیل بیشتری به این مقوله مهم تاریخی و فرهنگی ایران زمین پرداخته شود. در واقع می توانستید با باز کردن این مطلب شواهد و قرائن بیشتری از وجود آذربرزین مهر در خاک مینوی سبزوار و داورزن را بیاورید تا برای پژوهشگران و فرهیختگانی که فرهنگ و تاریخ ایران باستان را می کاوند روشنایی های بیشتری در این مسیر پرپیچ و خم آشکار شود به بعضی از موارد در ادامه اشاره می کنم: وجود بسیاری از اسامی باستانی در نزدیکی سبزوار و روستاهای اطرافش نشان دهنده قدمت و عظمت این ناحیه اساطیری است که اتفاقا وجود اتشکده چون اذربرزین مهر را نیز در این منطقه تایید میکند. از جمله : 1-روستای تاریخی «مهر» که آن هم در فاصله بسیار نزدیک به مکان کشف شده از این آتشکده در روستای فشتنق است و در کوه های ریوند یا همان رئونت باستان است. همانطور که میدانید مهر علاوه بر اینکه در نام آتشکده آذربرزین مهر مستتر است، تغییر شکل یافته واژه میترا در ایران باستان است که یادآور آیین میتراییسم یا مهرپرستی است. 2- روستای صدخرو آن هم در همان حدود و حوالی مهر و ریوند واقع شده است و در وجه تسمیه این روستای تاریخی عده ای کلمه «خرو» را به معنی بهشت می دانند و عقیده دارند صدخرو به معنی صد بهشت است ،چون در قدیم صدخرو باغ های زیادی داشته به این نام نامیده می شود. و چه موافقت معنایی نیکویی بین روستای صد خرو یا صد بهشت به خاطر فراوانی باغات و محصولات کشاورزی با آتشکده آذربرزین مهر ، نیایشگاه مخصوص کشاورزان و دهقانان وجود دارد. و مگر نه اینکه همین حالا نیز ناحیه مینوی سبزواربزرگ با وجود اینکه تازیانه خشکسالی در دهه های اخیر بر گرده این شهر عزیز به کرات فرود آمده ، بازهم یکی از قطب های اصلی تولید محصولات کشاورزی در خراسان و ایران است؟ 3- دیگر نام زیبا و تاریخی مزینان یا همان مزداییانی یا مزدینانی است که یادآور مزدا پرستی و حتی یادآور نام مزدیسنا نام دین پیامبر زرتشتی، آشو زرتشت است. و بسیارند از این گونه اسامی در همان حدود و حوالی ریوند باستانی که گفته می شود در گذشته برخلاف امروز نه فقط به یک روستا در غرب سبزوار حدفاصل سبزوار و داورزن یا به دهستانی خرد در شرق سبزوار حد فاصل سبزوار و نیشابور بلکه به ناحیتی وسیع در غرب خوراسان بزرگ اطلاق میشده و امروز فقط پاره هایی از آن ریوند یا رئونت باستانی در غرب و شرق سبزوار عزتمند و دیرپای به یادگار باقی مانده است. و حق است که اگر به ریشه یابی واژه زیبای بیهق یا همان بیهاگ،بهاین و هاینبک نیز برویم که اگر همه این شواهد و قراین را فقط از روی چند نام باستانی از صدها نام و بدون توجه به شواهد و قراین دیگر نظیر شهرباستانی کشف شده در حریم شهر سبزوار با نام پشته دامغانی که حداقل از 6هزارساله قدمت تمدنی این ناحیت معزز خبر می دهد و چه نیکوست که نگارنده گرانمایه این مکتوب به اشتباه رایج در بعضی نوشته های دیگر در این زمینه دچار نشده و سراغ آذربرزین مهر را صرفا در محدوده جغرافیایی امروز شهرستان نیشابور نگرفته است چرا که در برهه ای از تاریخ ایران نیشابور نه نام یک شهر بلکه نام محدوده ای بزرگ و وسیع و یکی از چهارایالت خوراسان بزرگ بوده است که خود شامل ده ها شهر و روستای کوچک و بزرگ میشده و براین اساس بسیاری از آنچه درباره شکوه نیشابور باستان گفته می شود نه مربوط به شهری باستانی به این نام بلکه مربوط به ایالتی است که شهرهای معزز سبزوار، کاشمر، داورزن، جوین، خرو و ... سازندگان افتخارات آن ایالت بوده اند. و همچنین شهر امروزی نیشابور نیز خود بخشی از ان ایالت بزرگ و تابناک است و البته این نیشابور امروزی لزوما منطبق بر همان شهر باستانی نیشابور هم نیست چرا که بارها بر اثر زلزله و سیل و جنگ ها تخریب و پس از جابه جایی و شاید چندین دهه و حتی چند قرن سکوت و خاموشی دوباره در محلی جدید بنا شده و پاگرفته است. البته این داستان تخریب و احداث مجدد برای همه شهرهای تاریخی ایران از جمله سبزوار تا حدی قابل ردگیری است، اما براساس شهر باستانی کشف شده در مجاورت سبزوار و بعضی از آثار تاریخی چند صد و حتی چندهزارساله در داخل محدوده این شهر می توان پی برد سبزواردیرپای و دلیر بی شک یکی از با اصالت ترین کهن شهرهای خراسان و ایران است که همواره ققنوس وار پس از هر ویرانی از خاکستر جادویی خود سر برآورده و باز بال و پر بر آسمان غرور و افتخار ایران زمین ساییده است. درود بر سبزوار مینوی و نیشابور و بیهق و داورزن و ریوند و مهر اساطیری. در پناه اهوزمزدا سربلند و عزتمند باشید

عاشق دیار سربداران

متاسفانه برخی می گویند باشتین و ریوند سبزوار بخشی از نیشابور قدیم بوده به عرض می رسانم که : بخش غربی نیشابور تا مرز ولایت بیهق، «ربع رِیوَند» نام داشته. امروز، ریوند، نام یکی از دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان نیشابور است. «دهستان ریوند» که در جنوب و جنوب غربی شهر نیشابور، گسترده شده. و به ریوند سبزوار ارتباطی ندارد. و نوشته اند که ولایت بیهق بر حدود ریوند قرار دارد. پس چنین دریافت می‌شود که این ناحیه، سرزمینی بین نیشابور و سبزوار بوده است و روستای ریوند سبزوار ارتباطی با ریوند نیشابور ندارد. و دهستان ریوند نیشابور با مساحت 238 كيلومترمربع، در جنوب غرب بخش مرکزی شهرستان نیشابور واقع‎گرديده و داراي 55 آبادی مسكونی است . مركز دهستان ريوند، روستای شادمهرک (مهر آباد یا شهمیر) است که در ابتدای جاده نیشابور به کاشمر واقع شده است.
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما