آتشکده آذربرزین مهر سبزوار که البته امروزه در محدوده سیاسی و اداری شهرستان تازه تأسیس داورزن قرار گرفته است، در سال های اخیر همواره یکی از سوژه های مهم حوزه میراث فرهنگی شمال شرق کشور در نظر اصحاب رسانه بوده است   و گزارش ها و مقالات پژوهشی بسیار زیادی درباره آن تهیه و منتشر شده است وهمینک خطرات متعددی این اثر تاریخی را در غرب خراسان رضوی تهدید می کند. که یکی عبارت است از سودجویی قاچاقچیان میراث فرهنگی و دیگری تحریف تاریخ و جعل اطلاعات توسط برخی از نواحی و شهرهای خراسان است که دراقدامی منسجم و مغرضانه درحال تلاش برای مصادره به مطلوب و تحریف واقعیت های مسلم تاریخی درباره این اثر باستانی هستند.

حال آنکه که مکان آذربرزین مهر در کوه پایه های ریوند ، با تمام مشخصاتی که درمنابع تاریخی برای این بنا ذکر شده است ، سال ها قبل در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و اینک این حق مسلم مردم داورزن و سبزواراست که از وجود این اثر ارزشمند تاریخی در منطقه خود از طریق جذب گردشگران داخلی و خارجی سود برده و در عین حال وظیفه آنان است که به دفاع از این داشته ارزشمند خودبپردازند و از تحریف تاریخ توسط برخی مغرضان و نیز سودجویی قاچاقچیان میراث فرهنگی که سالهاست گنجینه های کشف شده دراین مکان را به یغما می برند، جلوگیری نمایند.

خصوصا اینکه سابقه تلاش برای تحریف تاریخ و مصادره افتخارات فرهنگی منطقه سبزواربزرگ و داورزن پیش از این نیز توسط رسانه های برخی نواحی همجوار در خراسان نیز مشاهده شده است و به عنوان مثال می توان به این موضوع اشاره کرد که مدتی است عده ای تلاش می کنند، درباره قیام سربداران که بدون شک پس از ماجرای حضور امام رضا(ع) در خراسان ارزشمندترین رویداد تاریخی شرق کشور است که با حرکت حماسی مردم باشتین و با پایتختی دارالمومنین سبزوار به وقوع پیوسته است، با کپی برداری از المان ها و نمادهای فرهنگی و هنری موجود در سبزوار از جمله تندیس هفت پیکر سربداران ، برای شهر و منطقه خود افتخاراتی جعلی در ارتباط با این نهضت شکوهمند تاریخی بتراشند.

اما به نظر می رسد تمامی تلاش های باطلی که در این زمینه صورت گرفته است ، محکوم به شکست باشد، زیرا در رابطه بانهضت سربداران خوشبختانه در حال حاضر هوشیاری و بیداری خوبی در میان مردم سبزوار و داورزن ایجاد شده که ان شاءالله به زودی منجر به برگزاری کنگره ملی و بین المللی این قیام در سبزوارخواهد شد و درباره آتشکده آذربرزین مهر در کوهپایه های ریوند داورزن هم ، مکان آن در سال 1380 به شماره 4035 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

با این حال همچنان ضروری است که فرهیختگان و از جمله رسانه های محلی شهرهای سبزوار و داورزن برای معرفی و تبلیغ هرچه بیشتر این اثر تاریخی درمنطقه خودتلاش کنند تا در سایه سکوت و بی توجهی آنان، فرصت مناسبی برای جاعلان تاریخ و نیز قاچاقچیان میراث فرهنگی فراهم نیاید.

اسرارنامه در ادامه به انتشار گزارشی می پردازد که مدتی قبل در بعضی از رسانه های کشور منتشر شده و روند تخریب آثار تاریخی را به ویژه در سبزوار و شیراز به عنوان دو مورد از مادرشهرهای اصلی تاریخی و فرهنگی کشور مورد بررسی قرار داده است:

تخریب آثار تاریخی کشور از شیراز تا سبزوار

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجویان ایران(istta) به نقل از ابتکار، فهرست آثار تاریخی در آستانه تخریب کشور روز به روز طولانی تر از قبل می‌شود. درحالی که ماجرای برج جام جهان نمای اصفهان هنوز به طور کامل ختم به خیر نشده و سایه یک برج تجاری دیگر در قلب تهران ارگ و کاخ گلستان را تهدید می‌کند خبرهای دیگر از آماج تخریب قرار گرفتن دیگر آثار تاریخی کشور در تهران و شهرستان‌ها حکایت دارد. مزایده سینما جمهوری، بلاتکلیفی مجسمه امیرکبیر و تبدیل مدرسه صدر به پاساژ در تهران، قد برافراشتن هتل چند طبقه بیخ گوش ارگ کریمخانی در شیراز، حفاری‌های غیر مجاز در جای جای آتشکده آذربرزین سبزوار فقط بخشی از مخاطرات آثار تاریخی و میراث فرهنگی کشور در روزهای اخیر است.
 

خبرهای روزهای گذشته تایید می‌کند که قرار است یک سینمای دیگرهم از خاطره تاریخی مردم ایران پاک ‌شود. سینما «جمهوری» به مزایده گذاشته شده و بیم آن می‌رود، به زودی به جمع تخریبی‌های تاریخی تهران بپیوندند. همانطور که چندی پیش سینما تمدن، خانه بنان، سرای دلگشا، خانه سراج الملک، خانه نمازی و... تخریب شدند.سینما جمهوری از سینماهای ایران است که در خیابان جمهوری از طرف شرق به غرب و نرسیده به خیابان فلسطین تهران قرار دارد. پیشتر نام این سینما «نیاگارا» بود. این سینما در روز 25 آبان سال 1387 دچار آتش‌سوزی شد. در توضیحات مزایده سینما جمهوری آمده است: «سه دنگ مشا از شش دانگ ملکیت و سه دانگ منافع سینما که به صورت وکالتی واگذار می‌شود. ضمنا منافع سرقفلی واحدهای تجاری جزو مورد واگذاری نیست.»

مجسمه امیرکبیر در حبس
نه تنها دارالفنون امیرکبیر سال هاست، رویای همکاری آموزش و پرورش و سازمان میراث فرهنگی برای مرمت و بازسازی را می‌بیند، بلکه مجسمه امیرکبیر هم در این انتظار شریک است. این مجسمه که قدمت آن به 70 سال می‌رسد، در جعبه ای فلزی زندانی و به گوشه ای از ساختمان انداخته شده، تا شاید روزی دارالفنون مرمت شود و در فضای این مجموعه تاریخی به نمایش درآید. اکنون سه سال از آن روز می‌گذرد. مجسمه برنزی ساخت ابوالحسن صدیقی در گوشه ای از ساختمان دارالفنون افتاده و معلوم نیست که چه زمانی قرار است از جعبه فلزی خود در آورده و به نمایش عمومی گذاشته شود.
ابوطالب حافظی، مدیر مجموعه دارالفنون می‌گوید: «این مجسمه سال هاست که در دارالفنون نگهداری می‌شود. برای اینکه ساختمان در حال مرمت و بازسازی است. قرار است زمانیکه مرمت و بازسازی این بنای تاریخی تمام شود. این مجسمه نیز در سالن نمایش یا فضای دیگر نصب شود.»

سایه‌ 10متری بر سر ارگ کریم‌خانی
هتل جام‌جم که این‌روزها نامش را به هتل آسمان تغییر داده هنوز با افزایش ارتفاع مواجه است. آنطور که فعالان میراث‌فرهنگی استان فارس خبر داده‌اند ارتفاع این هتل در حال ساخت 10 متر و سی سانت بیش از ارتفاع مشخص است. پیشتر خبرگزاری میراث‌فرهنگی با انتشار گزارش‌های متعدد تاکید کرده بود که ساخت هتل 50 متری حریم منظری ارگ کریمخانی را مخدوش کرده و مانع از ثبت جهانی آن خواهد شد.
یک فعال میراث‌فرهنگی گفت: ساخت هتل آسمان در حریم منظری ارگ‌کریمخان شدت گرفته و ارتفاع کنونی بیش از ارتفاع مجاز و تعیین شده از سوی کارشناسان است.
به گفته «محمدرضا نسب ‌عبدالهی» افزایش ارتفاع هتل در دست ساخت خیابان رودکی ثبت جهانی مجموعه زندیه شیراز را به خطر می‌اندازد. نصیری اصل معاون میراث‌فرهنگی فارس در رسانه‌های محلی اعلام کرده است که ثبت جهانی مجموعه زندیه در دست اقدام است و ارتفاع کنون این هتل برای ثبت جهانی مجموعه زندیه مشکل ایجاد می‌کند.

مدرسه صدرهم پاساژ می‌شود
مدرسه صدر پاساژ می‌شود و ساخت و ساز مجاور این مدرسه، حریم مسجد امام خمینی بازار تهران را می‌شکند. البته چند سال است که پروژه این ساخت و ساز درست جلوی چشم رهگذران و مسئولان در حال انجام است. اما کمتر کسی می‌تواند باور کند که این اقدامات خلاف قانون باشد و به راحتی جلوی چشم همگان تخلف صورت گیرد. این اقدامات به مصابه این ضرب المثل معروف است: «در دروغ بزرگ همواره نیروی قابل باور بودن موجود است.» حالا حکایت این ساخت و ساز است و روز به روز بالاتر می‌رود و هیچ اقدام جدی از سوی مسئولان مربوطه در سازمان میراث فرهنگی برای جلوگیری از روند این ساخت و ساز انجام نمی‌شود. پیش از این هم بازار طلای پانزده خرداد موسوم به «ملک شهبازی»، اجازه ساخت و ساز گرفت. این پاساژ چسبیده به «مدرسه تاریخی صدر» بود. با این وجود، کمتر کسی به این اقدامات واکنش نشان داد. به طوریکه به نظر می‌رسد که این مالکان بسیار خوش اقبال بودند. چنانکه در چند سال گذشته، مجتمع 11 طبقه درست در جای اثر ملی «سراج الملک» سبز شد؛ یا حتی مجتمع مسکونی 4 و 5 طبقه ای که به جای «خانه تاریخی قائمی» سر برآورد. یا اینکه «مجتمع عظیم تجاری خلیج فارس»در محله تاریخی و ثبت ملی «عودلاجان» و در نزدیکی «دفتر ایکوموس ایران» و نیز مرکز قانونگذاری کشور (مجلس شورای اسلامی) ساخته شد و هیچ کس اقدامی برای جلوگیری از این ساخت و سازها انجام نشد.

آتشکده آذربرزین درغربت بی مهری
«آتشکده آذر برزین مهر» یکی از سه آتشکده مقدس عهد ساسانی با حمله بی امان گروه‌های حفاران و گنچ یابان غیر قانونی و احتمالان قاچاق چیان آثار تاریخی، روزهای آخر عمر خود را می‌گذراند. پیگیری‌های مسئولان تا کنون نتوانسته به سر نخی از متخفان برسد. آتشکده آذر برزین مهر از سال 1380 به ثبت ملی درآمده است.این بنا که در سال 1380 و به شماره 4035 به سمت ملی رسید، از سال 1386 توسط یک گروه باستان شناس لهستانی مورد کاوش و بررسی قرار گرفت. پس از آن یک گروه باستان شناس فرانسوی و گروه‌های باستان‌شناسی ایرانی عملیات کاوش زیادی بر این بنا که در ارتفاعات ریوند قرار دارد انجام دادند.
رئیس اداره میراث فرهنگی سبزوار گفته است: «متاسفانه حفاری‌های زیادی توسط اهالی بومی در حریم بنا رخ داده. بسیاری از این حفاری‌ها گروهی صورت گرفت بنابراین سرعت تخریب بالایی داشت. متاسفانه ما یگان حفاظت مستقر در محل نداریم اما مدام همکاران ما در حال سرکشی به بنا هستند.». با توجه به این که بناهای ساسانی موجود در ایران از لحاظ تعداد آماری در اقلیت نسبتی از سایر دوره‌های تاریخی هستند، به نظر می‌رسد سازمان میراث فرهنگی کشور باید با تدبیر و سرعت بیشتری به فکر برخورد با حفار‌های غیر مجاز باشد.

منبع: انتشارات کریم خان زند

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

آتشکده آذربرزین مهر ، گوشه ای از زیبایی های داورزن