آشفته بازار کتاب آنقدر نابسامان هست که نباید آتش بیار معرکه شد و بر آشفتگی آن افزود. اما در فقره "رمان یار، رمانی برای تقی ارانی" باید بیشتر اندیشیده شود و تدبر و تعللی بیشتر صورت پذیرد چنین گمان می رود که شورای شهر و حتی رسانه ها همچون اسرار نامه بر صراط و مرام نامه ی خود پیش نرفته اند. و در مقابل طیف جزم اندیش هم تند رفته اند که به نظر می رسد راه صواب چیز دیگریست. برای دریافت بیشتر موضوع، توجه به موارد زیر خالی از فایده نیست.

باری در خصوص آثار هنری همیشه پرسش هایی مطرح است از جمله اینکه:

1. آیا هر اثر هنری که مجوز دریافت می نماید واجد ارزش های والای هنریست؟
2. آیا نهادها و رسانه ها که باید برای تعالی فرهنگ انسان ساز الهی کوشش کرده و مروج ارزش های متعالی باشند به صرف اینکه یک اثر هنری دارای مجوز است (و از ترس اینکه رقیب با هجمه ممکن است جلو ترویج جریان تولید آثار هنری را بگیرد) از هر اثر هنری با هر اندیشه ای می بایست دفاع نماید و سینه چاکانه به عرصه نبردی نافرجام پا نهد؟
3. آیا نباید تفاوتی بین جریان چاپ کتاب با حمایت سارختارمند از کتاب، قائل شد؟

پیش از هر توضیحی خاطر نشان باید کرد که مباحث مطروحه در این نوشتار، ناظر به کیفیت هنری اثر نیست و بلکه نگاهی محتوایی آن هم بر اساس نظر نویسنده محترم دارد.

نخست آنکه نویسنده ی محترم در / 23 تیر 1395 (به نقل از اسرار نامه) فرموده اند:

" رمان یار در اعتدال و انصاف و تجربه های گویای خود انگار الزام به دفاع از همزاد قهرمان داستان خود ، دکتر تقی ارانی هم هست. با این همه ناگزیرم که تمایز این دو، یعنی آران به عنوان قهرمان داستان و دکتر اَرانی به عنوان یک شکل یا تصویری فضای تاریخی یک دوران بدهم که این دو، هر کدامشان جایگاه خودشان را دارند و تعریفی جداگانه می پذیرند."

از آنجایی که نویسنده گرامی، قهرمان رمان خود را متمایز از دکتر آرانی می داند و اعتقاد دارد که هر یک تعریفی جداگانه دارند. با وجود این، اذعان می دارد قهرمان داستان به دفاع از همزاد خود دکتر تقی آرانی می پردازد. نویسنده تا بدانجا شیفته ی دکتر آرانی است که حتی فراتر از آن، رمان خود را "رمان یار، رمانی برای تقی ارانی" قلمداد می کند.

و اما، تقی آرانی کیست؟

اسرارنامه به تاریخ 7 ارديبهشت 1395 به نقل از وبسایت انتخاب چنین اورا معرفی می کند:

آشنایی با دکتر تقی ارانی پدر اندیشه چپ در ایران

"دكتر تقي اراني كه مي توان او را بنيانگذار حزب توده در ايران و اولين مروج انديشه ماركسيستي به عنوان انديشه علمي در ايران دانست،.....

وي ملهم از انديشه هاي چپ دموكراتيك آلمان، به انديشه چپ مستقل و ملي گراييد و تجدد را در سطحي عالي نه با تقليد كوركورانه از غرب كاپيتاليستي و شرق كمونيستي درك كرد، به گونه اي كه اگر كشته نمي شد، جنبش ملي و چپ عدالتخواهانه ايران به گردابي در نمي غلتيد كه بين تاسيس حزب توده و 28 مرداد بدان دچار آمد.اراني در آلمان با سازمان دانشجويي و فعالان سياسي همچون مرتضي علوي و احمد اسدي آشنا شد. هدف اين سازمان دانشجويي در ظاهر حمايت از حقوق دانشجويان و در واقع فعاليت عليه ديكتاتوري رضاشاه و آشنا ساختن دانشجويان با انديشه هاي ماركسيستي بود. اراني بيش از همه به كتاب هاي ماركسيستي و به ويژه تئوري هاي فلسفي و اجتماعي ماركس علاقه داشت."

با این اینکه نویسنده محترم از اعتقادات چپ و کمونیستی شخصیت داستان آگاهی دارند؛ به تطهیر دکتر ارانی می پردازد نویسنده ی گرامی از زبان خسرو معتضد تاریخ نگار شاملو شاعر نیما یوشیج شاعر سخنانی درباره دکتر ارانی می گوید.  که البته اگر بررسی شخصیتی از نگاه تاریخی بود و یا اگر دکتر ارانی، دارای اثر ادبی است از جنبه ادبی مورد مداقه قرار می گرفت منعی نداشت و حتی عالی هم بود. لیکن نویسنده از کسانی برای تطهیر مرام و مسلک شخصیت داستان خود سود می جوید که شاخصِ تبیین، تحقیق و انتقاد در حوزه اندیشه ی حزب توده، اندیشه ی مارکسیستی و تئوری های فلسفی و اجتماعی مارکس و حتی انديشه هاي چپ دموكراتيك آلمان و انديشه چپ مستقل و ملي نیستند.

نویسنده ی محترم می خواهد بگوید که شخصیت محوری داستانش قهرمان بوده است . البته کسی گمان دیگری ندارد ولی لحظه ای اندیشیده است در خدمت چه مرام و مسلکی؟ البته نگارنده هم امیدوارست این شخصیت در انتهای زندگی خود از مرام های اشتراکی و مارکسیستی دست برداشته و با آیین های فرهنگی و دینی مردمش همراه شده باشد.

در جایی دیگر اسرارنامه در 24 تير 1395  با عنوان حمایت جمعی از فرزندان شهدا- که به حقیقت چشم و چراغ این ملت هستند- به طرفیت از برگزار کنندگان آیین رونمایی و نویسنده محترم، آورده است که:

 "شخصیت ارانی و اطرافیانش بر روی یک مدیریت دیالکتیک که برای اولین بار در تاریخ ایران که در آن یک حرکت گروهی صورت گرفته بود و به سمت یک موقعیت جدیدی که در آن بومیت، مدرنیت و ملیت زیر یک خرد علمی که اوج فلسفه و جامعه شناختی است شکل می گیرد که این مهم تا پیش از ارانی اتفاق نیافتاده بود. یعنی ارانی هم نسبت تاریخ ایران و هم نسبت مدرنیسم با مارکسیسم را برای اول بار با هم در می آمیزد. ارانی و گروهش بیشتر از آنکه سیاسی باشند، الگوی خاصی را به جامعه معرفی می کنند. الگوی آموزشی به جای حزبی، تعلم به جای تحزب..."

که هر چند به طرفداری از نویسنده و برگزار کنندگان آیین رونمایی نگاشته شده است با وجود این، خوشبختانه نقض غرض است چرا که بر مرام و مسلک دکتر تقی آرانی صحه می گذارد. هرچند انتظار می رود همه ی عزیزان بزرگوار حساسیت بیشتری داشته باشند اما حمیت فرزندان عزیز شهدای گرانسنگ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ستودنی است که حاضرند اندیشه ای مخالف را هم شنوا باشند.

 و اینکه ای کاش آقای خسروجردی می توانست زجر و درد مردم خود را درک کند که سالیان دراز چه فلاکت ها و بدبختی هایی که از اندیشه ای وارداتی چپ و راست و شرق و غرب نکشیده است و به قهرمان پردازی هایی می پرداخت که با تکیه به فرهنگ ناب ایرانی وآیین دینی این ملت کهنسال قوام یافته اند و بر تارک گیتی خوش درخشیده اند.

شورای شهر حرکتی نیکو آغاز کرده است لیکن باید توجه بیشتری داشته باشد که نه به ورطه ی دگم و بسته ی متعصبان بیفتد و نه با تساهل و تسامح، مروج هر مسلکی شود.

در پایان، باز هم برخی نگره هایی که  همه ی ما، باید بیشتر توجه نماییم یاد آوری می شود هر چند این عرایض به صورت کلی بیان می شود و ملاکی برای یک اثر خاص نیست:

1. شاخص هایی همچون فراوانی فروش، توقیف یک اثر و ... معیارهایی نیکویی برای ارزش گذاری یک اثر هنری نیست و بالاتر از آن، اصولا صدور مجوز، دلالتی بر کیفیت اثر هنری ندارد و نباید به صرف داشتن مجوز، حق انتقاد عالمانه و آگاهانه را از خود سلب نماییم و هر گونه اثری را در حمایتش حتی با آیین رونمایی بکوشیم.
2. این نظریه که؛ آثار چاپ شوند و با هر محتوایی در اختیار مردم قرار گیرند و در حقیقت این مردم هستند که مسیر خود را برای انتخاب آثار هنری می پیمایند. باید مجددا کمی مورد مداقه و حتی پرسش قرار بگیرد(منظور بگیر و ببند نیست). زیرا هم اینک بسیاری از آثار بی کیفیت دارای مجوز، در همه ی عرصه ها تولید می شود که بسیار سطحی بوده و متاسفانه اندیشه ی ناب مردم را نشانه رفته است و آثار فاخر به کنج عزلت رانده شده است.
3. اینکه در اکثر کشورهای بیشرفته تنها آثار فاخر و دارای ارزش های هنری که مبتنی بر ارزش های آن جوامع است مورد حمایت قرار می گیرد. بی گمان ترویج و حمایت از هر اثری از سوی نهادها، باید مبتنی بر مولفه هایی از جمله کیفیت هنری باشد؛ البته که این امر با چاپ یا تولید آن متفاوت است.

با احترام سبریزی