یخدان‌های تاریخی در آغوش گرم رئیس جدید

سجاد اکبری، مجله اینترنتی اسرارنامه/ از قدیمی‌ترها که بپرسی هنوز آمار "یخ بلور" را دارند، لاکچری‌باز‌های عصر قاجار هم اگر گوشی و پیجی و ابزار سلفی داشتند حتما عکس گرفتن با قالب یخ یا کاسه‌ای یخ در میان سفره‌شان را با هشتک # منو یخ یهویی و هزار جور طمطراق دیگر مزین می‌کردند.

خبر آوردند که یخدان‌ها که چند سالی‌ست خود در مسیر پر پیج و خم ادارۀ میراث فرهنگی یخ زده‌اند قرار است مرمت شوند و بشوند مکانی برای جذب گردشگر و نمایشگاه و فروشگاه صنایع دستی و یا هر امکان دیگری. هرچند تاکنون چندین بار اقدام به مرمت شده ولی به انجام نرسیده بود خوشبختانه ظاهراً این بار باد موافق از جانب اداره کل استان وزیده و دوستان دست به کار شده‌اند و مرمت در حال انجام است.

از یخدان‌ها چه می‌دانیم

ثبت ملی: یخدان‌های سبزوار با مالکیت شخصی به شمارۀ ۴۸۱۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است؛ به همین دلیل حفاظت و نگهداری و مرمت بر عهده میراث فرهنگی است .

قدمت: از قدمت یخدان‌ها قبل از دوره صفویه اطلاعاتی در دست نیست ولی گمان می‌رود یخدان‌ها در دوران صفویه ساخته شده است در دوره قاجاریه رونق خاصی گرفت. یخدان‌های سبزوار هم مربوط به دوره قاجاریه است. حدود 30 یخچال در سبزوار وجود داشته که نشان می‌دهد علاوه برکسب درآمد، عام‌المنفعه هم بوده است.

سبک معماری: مهم‌ترین و عمده‌ترین ویژگی یخدان‌ها عایق کاری بناست که وظیفۀ حفظ برودت جهت نگهداری یخ را دارد. مصالح ساختمانی اکثر یخدان‌ها که به صورت گنبدی بوده خشتی و گاهی با چینه‌ای خشت خام ساخته شده است.

مرمت: تا کنون چند بار اقدام به مرمت صورت پذیرفته است ولی موفق به شروع و ادامه کار نشده‌اند.

چشم انداز: معمولا هر بنایی تاریخی چشم انداز خاص خودش دارد. این بنا چون در مجاورت جاده اصلی و بین‌المللی قرار گرفته است چشم انداز گردشگری و تفریحی با ایجاد بازارچۀ صنایع دستی در نظر گرفته شده است که امید می‌رود پس از مرمت و توافق با مالکین، اجرایی خواهد شد.

حفظ ونگهداری: نگهداری و حفظ میراث گذشتگان علاوه بر اینکه وظیفۀ عموم مردم است باعث رونق گردشگری، جذب توریست و ایجاد درآمد پایدار برای شهر می‌شود.

اعتبار: چون این پروژه‌ها از طریق اداره کل میراث فرهنگی تامین اعتبار شده است به محض وصول خبر دقیق به اطلاع عموم خواهد رسید .

*حال باید دید از گفته تا عمل چقدر فاصله خواهد بود .

آیا میراث فرهنگی می‌تواند مالکان یخدان‌ها را قانع کند که یخدان‌ها  به مکان گردشگردی و یا حتی به رستورانی بین راهی تبدیل شود و دوباره مانند دهه‌های پیش، نان یخدان‌ها چرب شود