مهدیه عابدی/مجله اینترنتی اسرارنامه

وجود هنرمندان توانا و با استعداد در حوزه صنایع دستی در شهرمان بر کسی پوشیده نیست، هنرمندانی که اکثرا با وجود تمام مشکلات معیشتی، اقتصادی و نبود فضای مناسب برای تولید آثار خود توانسته اند نقطه عطفی در پرورش و تولید آثار هنری در سبزوار باشند. با وجود معرفی هنرمندان در برخی از رسانه های شهر و علم مسئولان بر اهمیت و ارزش کار آنها اما هنوز گره های کوری در توسعه و نمایش آثار هنرمندان به وضوح قابل مشاهده است. ظرفیت هنری و پتانسیل های حوزه فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موضوعی است که قطعا نادیده گرفتن آن سبب انحطاط و فراموشی بسیاری از صنایع دستی سبزوار خواهد شد.

گلیم یا پلاس نوعی از صنایع دستی است که از ابریشم، پشم، نخ پنبه و با طراحی هنرمندان شاغل در این حرفه تولید می‌شود. پود پیچی، چله کشی، تبدیل پشم به نخ و... از مراحل تولید یک گلیم است که نخ های چله باید به موازات یکدیگر و با فاصله مشخص روی دار پیچیده شود تا یک طرح با چندین رنگ در اندازه های مختلف بافته شود. به طور روشنی مشخص نیست که اولین بافنده های گلیم در کجا و توسط چه قومی این هنر را ابداع کرده اند اما در طول سالیان اخیر کاوش های باستان شناسی نشان داد که ممکن است اولین بافنده های گلیم در غارهای جنوب شرقی دریای مازندران و سرزمین های مجاور بوشهر باشد که به8000 سال پیش برمی‌گردد، جدا از تاریخچة کشف این هنر، به طور خاص در کشورمان یزدی ها، کاشانی ها، عشایر استان های مختلف، لرستان و... از با استعداد ترین بافندگان تلقی می‌شوند.

این قسمت از سری گفت و گوهای مجله اینترنتی اسرارنامه با هنرمندان به بانوی هنرمند فعال در رشته گلیم بافی اختصاص داده شده است.

گفت و گوی کامل با سکینه ترابی را در ادامه مطلب بخوانید :

معرفی کوتاه

متولد 1350 در رضا آباد از توابع شهرستان شاهرود استان سمنان هستم، 30 سال است که به دلیل مشکلات معیشتی و اقتصادی در شهرمان به سبزوار آمده ایم و در اینجا ساکن شده ایم، تحصیلات دانشگاهی و حتی ابتدایی ندارم اما ذوق، استعداد و علاقه به هنر گلیم بافی را از مادرم به ارث برده ام و از 10 سالگی به این هنر مشغولم...

اما و اگرهای یک مکان تولیدی

از طریق بسیج مسجد واقع در صالح آباد و نمایش تولیداتم در مسجد به میراث معرفی شدم و چند سالی است که مجوزهای لازم  تولید گلیم را کسب کرده ام اما هنوز هیچ مکان مشخصی برای ارائه آثارم ندارم و مجبورم که در منزل به این حرفه مشغول باشم. سال گذشته همراه با یکی از هنرمندان در غرفة مشترکی واقع در کاروان سرای فرامرزخان به شاگردان زیادی گلیم بافی را آموزش می دادم و هرروز بر تعداد علاقه مندان به این هنر افزوده می شد اما به دلایل متفاوتی نظیر کمبود فضا و درخواست هنرمندی که با او به طور مشترک در غرفه بودم مجبور شدم که عملا از کاروان سرا خارج شوم و فعالیت های هنری ام را در خانه از سر بگیرم، شاگردانم حالا دیگر نمی‌توانند ادامه آموزش را یاد بگیرند و منزل نیز فضای مناسب برای آموزش نیست، همین مسئله باعث شده تا بالای 50 نفر از علاقه مندان به این هنر معطل باشند، ماهی یکی دوبار به اداره میراث می روم و درخواست یک غرفه برای آموزش و تولید را دارم اما هربار می‌گویند که تمام غرفه ها و موزه را می‌خواهیم به اوقاف بدهیم! حتی گفته ام که هر زمانی بقیه هنرمندان غرفه هارا تحویل دهند من هم تحویل خواهم داد، چند غرفه هم خالی است اما هیچ جوابی نمی گیرم. منزل ما در منطقه صالح آباد واقع در محلات حاشیه و پایین شهر است و تقریبا کمتر کسی می‌داند که یک هنرمند در منزل به گلیم بافی مشغول است و همین مسئله باعث شده با وجود علاقه به این هنر دلسرد باشم، حتی دیگر دوست ندارم به کاروان سرا بروم و در خانه سفارش می گیرم و مشغول هستم...

پشت هنرمندان را خالی نکنید

تمام طراحی و نقش هایی که در گلیم بافی انجام می‌شود نتیجه خلاقیت خود هنرمند است، با وجود مواد اولیه گران و تبلیغات کم و ناچیز برای معرفی این هنر با استفاده از نخ، ابریشم، پشم و... گلیم، دست بند و پابند، کیف، حوله، بالشتک، و... در ابعاد و طراحی مختلف تولید می کنم. اگر این هنر دیده شود هم انگیزة ما را بیشتر می شود و هم به رونق این هنر در سبزوار کمک می‌کند اما همانطور که گفتم هیچ مکان مشخص و مناسبی برای عرضه، تولید و فروش آثارم ندارم و تقاضاهایم نیز کار به جایی نبرده است. دوست دارم مسئولان مارا حمایت کنند و پشتمان را خالی نکنند. واقعیت این است که من از برخی مسئولان دلگیر و ناراحت هستم، استعداد و هنر من در گلیم بافی است اما برخی آمدند و گفتند ماسک تولید کن در صورتی که دوست ندارم کاری را که در آن تخصص ندارم انجام دهم، باید هر کسی در جای خودش باشد و به او اهمیت دهند نه آنکه هنر او را نادیده بگیرند، چند ماه پیش گفتند قرار است وام کرونا برای هنرمندان صنایع دستی در نظر گرفته شود اما آن وام نیز به ما تعلق نگرفت و ما این روزها بیشتر از هر زمانی با مشکلات متعدد روبه رو هستیم در صورتی که هنر ما می‌تواند منبع مهمی برای درآمد زایی بیشتر، رونق صنایع دستی شهر و کمک به گردشگری و معرفی این هنر باشد.

وعده های توخالی

نمی‌دانم چرا اما احساس می کنم که وقتی در کاروان سرای فرامرزخان بودم عده ای زیر پایم را خالی کردند و گفتند چرا باید کسی که چند ماه در این غرفه مشغول است از ما که سال های زیادی است در حال کار هستیم بیشتر و بهتر مورد استقبال هنری و آموزشی از طرف مردم قرار بگیرد، در محیط هنری گاهی پیش می آید که وقتی پول و پارتی نداشته باشی نمی‌توانی به جایی برسی و آنچنان که باید موفق باشی. گاهی مسئولان می آمدند و می گفتند ما به شما حتما غرفه و کارگاه تولیدی خواهیم داد اما هربار که مراجعه می کردیم متوجه می‌شدیم که وعده ای بیش نبوده است و خبری از آن حرف ها نیست، ما جزو عشایر استان سمنان بودیم اما حمایت بیشتری از ما می شد، نمی‌دانم چرا مسئولان سبزواری به طور کامل از هنرمندان شهر حمایت نمی‌کنند ولی حتم دارم وقتی هنری دیده شود باعث رونق آن شهر خواهد شد و تنها به نفع هنرمند نیست...

پرورش صنایع دستی در گرو همکاری تمامی هنرمندان و مسئولان

از زمانی که از غرفه کاروان سرا خارج شدم تا به امروز حتی کسی از مسئولان میراث جویا نشده که در چه مکانی آثارم را تولید می کنم، هر قدر هم که خود هنرمند بخواهد درخواست کند خودش را بی ارزش کرده، اگر گلیم بافی را ببینند و به آن نگاه خوبی داشته باشند تا دیده شود پرورش پیدا می‌کند ولی یک دست به تنهایی صدا ندارد، باید توجه به هنر به گونه ای باشد که به درختی شاخ و برگ داده شود ولی در حال حاضر با اینکه همه بار خانواده و مشکلات ناشی از آن از تولید همین آثار به دست می آید، در عرضه آن با سختی های زیادی رو به رو هستم،. حمایت امثال ما هنرمندانی که تنها منبع امرار معاشمان از هنرمان است فقط و فقط حمایت از ماست تا بتوانیم این هنر را حفظ کنیم و به دیگران نیز آموزش دهیم...