دکتر محمد کاظم فرقانی:

حکیم سبزواری یک فیلسوف به معنای واقعی است/ نگاهی به نظریات جدید و ابتکارات فلسفی حکیم سبزواری

امید برومندی / مجله اینترنتی اسرارنامه

عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام دانشگاه امام صادق تهران گفت: بررسی آراء و نظریات حکیم سبزواری نشان می دهد وی در دوران حیاتش تطور فکری داشته و با اینکه از شارحان اندیشه ملاصدرا محسوب می شود، اما صرفا یک مقلد نیست بلکه یک فیلسوف به معنای واقعی است.

دکتر محمد کاظم فرقانی در نشست تخصصی همایش بزرگداشت حکیم سبزواری که با همت انجمن علمی دانشجویی فلسفه و همچنین دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شد، ضمن ابراز خرسندی و شکرگزاری به درگاه خدا به خاطر اینکه برای اولین بار توانسته در شهر سبزوار حضور پیدا کند و به زیارت مزار حکیم سبزواری برود، به موضوع ابتکارات فلسفی این دانشمند و حکیم برجسته ایران پرداخت.

وی افزود: درباره حکیم سبزواری کارهای پژوهشی زیادی انجام شده و نظریه های ایشان مورد بحث بزرگان قرار گرفته اما بحث جامعی درباره ابتکارهای فلسفی ایشان انجام نشده است.

فرقانی اظهار داشت: مرحوم حکیم سبزواری ابتکاراتی دارد که به معنای عام فلسفه در حکمت متعالیه مطرح است که شامل عرفان و بحث های الهامی و اشراقی و برداشت های فلسفی و عرفانی از آیات و روایات هم می شود. لذا منظورم از ابتکارات فلسفی فلسفه به معنای اخص کلمه نیست.

وی همچنین گفت: ابتکارات فلسفی حکیم سبزواری به چند شکل مختلف است. از جمله گاهی برهان جدیدی مطرح کرده، گاهی دفاع جدیدی از یک برهان قبلی ارائه داده، گاهی نظریه ای از ملاصدرا را رد کرده و به نظریات مشائیان برگشته است و  گاهی دوباره یکی از نظرایاتی را که قبلا رد کرده، مورد تایید قرار داده و در واقع با تواضعی که داشته  نظریات قبلی خود را نیز نقد و اصلاح می کند.

استاد فلسفه دانشگاه امام صادق، درباره نظریات جدید حکیم سبزواری بیان کرد: گاهی ایشان نظریه جدیدی را ارائه داده که بر آمده از مباحث فلسفی و عرفانی است اما صراحتاً توسط پیشنیان بیان نشده است.

وی نظریه حدوث  اسمی را به عنوان یکی از ابتکارات فلسفی حکیم سبزواری عنوان کرد که خود حکیم نیز تصریح می کند که این نظریه ابتکار اوست.

فرقانی درباره نظریه حدوث اسمی حکیم سبزواری توضیح داد: پیش از حکیم سبزواری نظریه های دیگری تحت عنوان حدوث زمانی توسط متکلمان، حدوث دهری ، حدوث جوهری و حدوث ذاتی توسط سایر فلاسفه مطرح شده بود، اما حکیم سبزواری حدوث اسمی را مطرح کرده است که در آن وحدت وجود را جایگزین همه نظریات کثرت گرای قبلی می کند. زیرا حکیم سبزواری معتقد است وجود، باطنی دارد و ظاهری و تمام عالم اطوار وجود خداست و در واقع آنچه حادث می شود، مفاهیم و ماهیاتی است که از همان وجود می آید.

وی در بخش دیگری از سخنرانی خود گفت: کار مهم و اصلی حکیم سبزواری سازگار کردن قرآن و روایات با فلسفه و عرفان است.

استاد دانشگاه امام صادق تصریح کرد: حاجی خیلی تلاش کرده تا به معنای واقعی کلمه، فلسفه اسلامی بسازد البته شروع این جریان از حاجی سبزواری نیست و پیش از وی از فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا شروع شده است اما حاجی هم خیلی تلاش کرده است در این زمینه.

وی افزود: اینکه این روزها بحث علوم انسانی اسلامی مطرح می شود، و برخی معتقدند بین علوم و دین نمی توان پیوند برقرار کرد و این را یک پارادوکس می دانند، با کاری که حکیم سبزواری در فلسفه انجام داده پاسخ داده می شود. زیرا وی نشان داد که می توانیم فلسفه اسلامی داشته باشیم، پس در علم هم می شود.

فرقانی همچنین گفت: حکیم سبزواری هم عقل و هم شرع را حجت دانسته که به هم کمک می کنند.

وی سپس با اشاره به آثار ارزشمندی که از حکیم سبزواری باقی مانده گفت: گفت اوج تطبیق فلسفه و عرفان با متون مقدس دینی توسط حکیم سبزواری را در دو کتاب شرح جوشن کبیر و شرحی بر دعای صبحاح امیرالمومنین می توان مشاهده کرد. هرچند که در کتاب های فلسفی دیگری نظیر شرح منظومه و اسرارالحکم نیز می توان این روند را مشاهده کرد.

مدرس شرح منظومه حکیم سبزواری در ادامه به عمیق بودن شرح ها و تعلیقاتی که حکیم سبزواری به برخی آثار خود و آثار برخی فلاسفه دیگر و ادعیه ی اسلامی دارد اشاره کرد و گفت: بسیاری از اساتید بزرگ فلسفه معتقدند با مطالعه شرح منظومه حکیم سبزواری از مطالعه اسفار اربعه ملاصدرا بی نیاز شده اند. 

وی همچنین گفت: تعلیقات حکیم سبزواری به شرح منظومه خودش بسیار عمیق است و در اهمیت آن همین بس که بسیاری از بزرگان ما به شرح منظومه حکیم سبزواری تعلیق می زنند یا آن را تدریس کرده اند که از جمله این بزرگان می توان به میرزا مهدی آشتیانی، آخوند هیدجی، سید رضا صدر، شیح محمد تقی آملی، حضرت امام خمینی و شهید مطهری اشاره کرد.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به نقل یکی از علما که فرموده بود هر کس شرح لمعه را خوب بخواند من به او اجازه اجتهاد می دهم، گفت: چکیده 17 دوره ای که شرح منظومه را تدریس کرده ام، در یک کلمه این است که عرض کنم اگر کسی شرح منظومه سبزواری را خوب خوانده باشد من هم در فلسفه به او اجازه اجتهاد می دهم.

وی همچنین اظهار داشت: یکی از مهمترین ویژگی های حکیم سبزوای این است که ریاضت ها و عرفان و سیر و سلوکش همه در چهارچوب شریعت بوده و به شدت اهل تهجد و نماز شب و پرداخت خمس و زکات و ... است.

گفتنی است، در ابتدای این نشست پس از خیر مقدم گویی رئیس دانشگاه حکیم سبزواری و رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی، حاج علی فتاحی از فرهیختگان و هنرمندان شهرستان سبزوار و پدر دو شهید والامقام دوران دفاع مقدس به سخنرانی و بیان نکاتی پیرامون شخصیت برجسته حکیم سبزواری پرداختند.

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

 
نظرت را بنویس
comments
پربازدیدترین محبوب‌ترین‌ها پرونده ویژه نظرات شما