«سلام جاورتن» یکی از وبلاگ های روستایی در محدوده غرب خراسان رضوی است و همانطور که از نامش پیداست به روستای کوهستانی جاورتن در شهرستان جغتای در شمال غرب سبزوار اختصاص دارد.

این وبلاگ که توسط مجتبی ذوالفقاری یکی از جوانان تحصیل کرده جاورتنی اداره می شود، از ابتدای محرم امسال تا کنون به انتشار چند مطلب مناسبتی پرداخته است که در یکی از این مطالب با نگاهی تحلیلی به آیین هایی عزاداری حسینی نگریسته و برخی آفات و آسیب های راه یافته به این گونه مراسم را مورد بررسی قرار داده است.

مطلب فوق در وبلاگ روستای جاورتن به خصوص به ضرورت اقامه نماز ظهر و عصر در میانه برپایی مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورا تأکید کرده است. اما علی مزینانی عسکری مدیر وبلاگ شاهدان کویر مزینان، که یکی از مخاطب این مطلب بوده است، هرچند با اصل برپایی فریضه نماز ظهر و عصر در ظهر روزهای تاسوعا و عاشورا مخالفت نکرده، اما پیشنهادی را مطرح نموده که براساس آن هم فریضه نماز به قوت خود باقی است و هم آن دسته از عزادارانی که به هر دلیل نمی توانند دراول وقت به اقامه نماز بپردازند، می توانند به عزاداری خود ادامه دهند.

مجله اینترنتی اسرارنامه اینک بدون قضاوت درباره دیدگاه های مطرح شده در این مطلب، به انتشار آن می پردازد.

مطالعه نوشته پیش رو از آن جهت حائز اهمیت است که نشان می دهد بحث های فکری پیرامون ارزش و اهمیت عزاداری های حسینی و روش های صحیح عزاداری، با دقت و جدیتی خاص در اکثر مناطق ایران اسلامی اعم از شهر و روستا و یا بین اقشار مختلف اجتماع رواج دارد و گویی جایی از ایران نیست که با فرارسیدن محرم از فضای معنوی این ماه متأثر نشود و پیرامون آن نیاندیشد:

کجروی( درآمدی بر باورهای نادرست در سوگواری اباعبدالله الحسین در روستای جاورتن)

هر چیزی آفتی دارد ، آفتی که به آن آسیب می ­زند و آن را از درون یا بیرون خراب می ­کند و از بین می ­بَرَد مثلِ درختان و میوه ­های یک باغ ، حتّی توحید و یگانه­ پرستی هم آفاتی دارد ، ( مثلِ ریاکاری و شِرک و عُجب و ... ) باید آفاتش را شناخت و با آن مقابله کرد . بحثِ محرّم و عاشورا هم آفاتِ خودش را دارد باید آسیب­ شناسی کرد ، برخی اساتید حوزوی و دانشگاهی در آسیب ­شناسی مراسمِ محرّم و نهضتِ حسینی سخن گفته ­اند . تحریفاتش را بیان و مصادیق کلّی یا جزئی آن را ( آسیب رساندن به بدن ، استفاده از آلاتِ موسیقی ، اختلاطِ زنان و مردان ، برهنگی ، کُفرگویی ، مدّاحی پاپ ، ... ) مشخّص کرده­ اند . دربارۀ مطالبِ غیرتاریخی و غیرواقعی و غیرمستندی که گفته می ­شود یا نوحه ­های بی­ محتوایی که خوانده می­ شود یا شبیه که اجرا می ­شود و بر این تأکید داشته ­اند که یادِ تمامی شهدا و خصوصاً شهدای کربلا در خورِ شأن و منزلتِ آنها پاس داشته شود .

آسیب ­شناسی من تجربی است مربوط به دورانِ کودکی و نوجوانی در یک روستا . اين خاطرات مربوط به حدّاقلّ سي­ تا چهل سال پيش است . افرادي كه حسّ و حال مرا داشته ­اند يا برعكسِ من بوده ­اند از نوشتنِ حسّ و حالشان دريغ نكنند . هدف از نوشتنِ اين مطالب هم آن است كه جلوِ اين آسيبها در آينده گرفته شود .

مهدی یاقوتیان – خطّه فریومد/فرومد

 آسیب­ شناسیِ مراسم سوگواریِ امام حسین(ع) موضوعی است که در باب آن کتاب ­ها نوشته اند و سخن­ ها رانده­ اند. تا آن­جایی که من می دانم یکی از نخستین کسانی که آشکارا به خرده­ گیری در این زمینه پرداخت دکتر علی شریعتی بود که به دستاویز شدن قرآن و باورهای دینی و نیز کجروی­های موجود در مراسم سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) انتقادهای شدیدی عرض داشت. شاید پرمغزترین جمله در این باره را نیز همین دانشمند مزینانی گفته باشد که «حسین بیش از آب تشنه­ی لبّیک بود، افسوس که به جای افکارش زخم های تنش را نشانمان دادند و بزرگترین دردش را بی آبی نامیدند.» به هر روی آنچه که مرا به نوشتن در این زمینه، که یکی از دغدغه­ های شخصی ام نیز بوده و هست، واداشت خواندن جستاری بود به قلم پژوهشگر اندیشه­ کار جناب آقای مهدی یاقوتیان مدیر فرهیخته ی وبلاگ خطّه فریومد/ فرومد که بخشی از آن در بالا آمده است. در این جستار می­ کوشیم مهم­ترین کژرفت ها و انحراف­ها را در مراسم سوگواری مردم روستای جاورتن بیابیم و بررسیم:

نخستین زمینه­ ای که می باید به آن پرداخت و بدان روی نهاد، «سوگیاد» یا تعزیه است. تعزیه درواقع یک جور نمایش دینی است که سعی در زنده نگه داشتن یاد و خاطره ی رویداد بزرگ کربلا دارد. ابتکار جالبی است اما، هنگامی که در آن ژرف می شویم و به درون­مایه ی آن می­ اندیشیم حرکات و سخنان لغو بسیاری در آن می یابیم. سخنانی که هیچ عقلم سلیمی آن را زیبنده ی شان و جایگاه مردان بزرگ کربلا نمی داند. شاید این سخنان لغو و بیهوده تراویده ی ذهن فروبسته ی افراد ناآگاه و تاریخ ­ناخوانده ای باشد که روزگاری دست به قلم شده اند و به حساب خودشان رویداد کربلا را «نسخه» نوشته اند و به این و آن داده اند تا بخوانند و کارستان حسین را از ورطه ی فراموشی بِدَر کِشَند. تصوّرش سخت است که در بحبوحه ی چُنان جنگی که مجال نماز خواندن به کسی نمی داد امام حسین(ع) و حضرت عبّاس(ع) چگونه فرصت یافته اند تا ساعت ها با هم سخن بگویند که امروز ما در شبیه­ خوانی هایمان به یک حساب شبیه آن ها عمل می کنیم و ساعت ها مردم بیچاره را زیر آفتاب سوزان و گاه در هوای سرد سرپا و نشسته نگه می داریم؟ مشکلی نیست هرکس دوست دارد بنشیند اما من از ریش سفیدها و بزرگترهایی که تاب شنیدن سخنان ما را ندارند می پرسم: امام حسین(ع) برای چه به پاخاست؟
حکومت؟ مراتع برای گوسفندانش؟ لجبازی با شمر و عمربن سعد؟ خودنمایی؟ یا ...
بی شک پاسختان هیچکدام از موارد بالا نخواهد بود. خواهید گفت «نماز»
پس اگر برای زنده نگه داشتن دین اسلام و نماز بود چرا به هنگام اذان ظهر 15 دقیقه تعزیه را تعطیل نمی کنید و نماز را به جای نمی آورید؟ مگر تعزیه واجب­ تر از نماز و نمازخواندن است؟
مورد دیگر وصف تشنگی خاندان امام حسین(ع) است. شاید پربسامدترین واژه­ ها در گفتار امام حسین(ع) و یارانش[در تعزیه] واژه­ های آب و تشنگی باشد. حرکات و جملات نیز به گونه ای است که اگر از کودکی بپرسی امام حسین برای چه جنگید می گوید سیراب کردن سکینه و رقیه و علی اصغر ... آری این است برداشتی که کودک شیعه از رفتار شما می کند. باوری که از کودکی بدین سان بار آید در نوجوانی و جوانی می شود آن­چه که امروز شاهدش هستیم.

منبع: وبلاگ روستای جاورتن

نظری برای مطلب فوق از سوی مخاطبان:

علی مزینانی عسکری: درست است که تعزیه برآمده از نمایش آئینی است که شاید درنزد ایرانیان وامدار سیاوش خوانی و سهراب کشان عهد قدیم باشد و به قول شما این اشعار قدیمی توسط افراد کم سوادی تبدیل به نسخ شده که سالهای سال پدران ما می شنوند و می شنیدند اسلافمان! اما باز درعاشورا برایشان تازگی دارد من با این نظریه ی شما که اگر از پیران سئوال بکنید که امام برای چه جنگید و جواب می شنوی برای رفع عطش طفلان غریبش مخالفم چرا که همین پیران فرزندانی پروریدند که هشت سال جنگ را بافرهنگ عاشورایی با موفقیت اداره کردند اما الان که سواد حرف اول را می زند و جوانان نه مقتل خوانده اند و نه تعزیه می بینند چرا گرفتار گردابی شده اند که خود در آن حائل مانده اند!
درست است اگر تعزیه چند دقیقه ای برای نماز تعطیل شود خیلی خوب است اما تا الان هم که تعطیل نشده شک می دانم پیران شما نمازشان را در روز عاشورا در صلاه ظهر نخوانده باشند من متأسفانه توفیق حضور در جاورتن را نداشته ام تا با تعزیه عاشورای آن آشنا باشم اما در همین مزینان ما بارها تجربه کردیم تعطیل کردن مراسمی با آن عظمت به مدت یک ربع باعث سردی مجلس شده و امکان برگزاری نماز خوب را هم ازمزینانی ها سلب نموده اما چندسالی است بسیجیان و جوانان خوب ما در کنار میدان عاشورا زمینه ای فراهم می نمایند تا نماز جماعت برپاشود و اتفاقا استقبال خوبی هم شده شماهم این تجربه ار برای نخستین بار داشته باشید بدون هرگونه دعوا و هیاهویی ببینید آیا می شود بدون آنکه مجلس عزاداری برهم بخورد فریضه ی الهی را هم باشکوه برگزار نمود تا فریاد حسین برای برپایی نماز در روز شهادتش در جاورتن نمود پیدا کند؟!

منبع:بخش نظرات وبلاگ جاورتن

پاسخ وبلاگ جاورتن به نقد علی مزینانی عسکری:

 مدیر فرهیخته ی وبلاگ شاهدان کویر مزینان جناب آقای علی مزینانی نوشتار «کجروی( درآمدی بر باورهای نادرست در سوگواری اباعبدالله الحسین در روستای جاورتن)» را به رشته ی نقد کشیده اند. جای بسی خوشحالی است چرا که در لابلای همین نقدها و نوشته هاست که انسان به اشتباهات خود پی می برد و در بهسازی آن ها می کوشد. از ایشان سپاس گزاریم.

در زیر پاسخ هایی چند به بخش هایی از نقد آقای مزینانی داده ایم:
[علی مزینانی]: من با این نظریه ی شما که اگر از پیران سئوال بکنید که امام برای چه جنگید و جواب می شنوی برای رفع عطش طفلان غریبش مخالفم چرا که همین پیران فرزندانی پروریدند که هشت سال جنگ را بافرهنگ عاشورایی با موفقیت اداره کردند اما الان که سواد حرف اول را می زند و جوانان نه مقتل خوانده اند و نه تعزیه می بینند چرا گرفتار گردابی شده اند که خود در آن حائل مانده اند!

[پاسخ ما]: اما من از ریش سفیدها و بزرگترهایی که تاب شنیدن سخنان ما را ندارند می پرسم: امام حسین(ع) برای چه به پاخاست؟
حکومت؟ مراتع برای گوسفندانش؟ لجبازی با شمر و عمربن سعد؟ خودنمایی؟ یا ...
بی شک پاسختان هیچکدام از موارد بالا نخواهد بود. خواهید گفت «نماز»[خطاب به بزرگترها و ریش سفیدان]
پس اگر برای زنده نگه داشتن دین اسلام و نماز بود چرا به هنگام اذان ظهر 15 دقیقه تعزیه را تعطیل نمی کنید و نماز را به جای نمی آورید؟ مگر تعزیه واجب­ تر از نماز و نمازخواندن است؟
مورد دیگر وصف تشنگی خاندان امام حسین(ع) است. شاید پربسامدترین واژه­ ها در گفتار امام حسین(ع) و یارانش[در تعزیه] واژه­ های آب و تشنگی باشد. حرکات و جملات نیز به گونه ای است که اگر از کودکی بپرسی امام حسین برای چه جنگید می گوید سیراب کردن سکینه و رقیه و علی اصغر ... آری این است برداشتی که کودک شیعه از رفتار شما می کند. باوری که از کودکی بدین سان بار آید در نوجوانی و جوانی می شود آن­چه که امروز شاهدش هستیم.(بخشی از متن)

[علی مزینانی]: درست است اگر تعزیه چند دقیقه ای برای نماز تعطیل شود خیلی خوب است اما تا الان هم که تعطیل نشده شک می دانم پیران شما نمازشان را در روز عاشورا در صلاه ظهر نخوانده باشند من متأسفانه توفیق حضور در جاورتن را نداشته ام تا با تعزیه عاشورای آن آشنا باشم اما در همین مزینان ما بارها تجربه کردیم تعطیل کردن مراسمی با آن عظمت به مدت یک ربع باعث سردی مجلس شده و امکان برگزاری نماز خوب را هم ازمزینانی ها سلب نموده اما چندسالی است بسیجیان و جوانان خوب ما در کنار میدان عاشورا زمینه ای فراهم می نمایند تا نماز جماعت برپاشود و اتفاقا استقبال خوبی هم شده شماهم این تجربه ار برای نخستین بار داشته باشید بدون هرگونه دعوا و هیاهویی ببینید آیا می شود بدون آنکه مجلس عزاداری برهم بخورد فریضه ی الهی را هم باشکوه برگزار نمود تا فریاد حسین برای برپایی نماز در روز شهادتش در جاورتن نمود پیدا کند؟!

[پاسخ ما]: خواست این بنده از این که گفتم«پس اگر برای زنده نگه داشتن دین اسلام و نماز بود چرا به هنگام اذان ظهر 15 دقیقه تعزیه را تعطیل نمی کنید و نماز را به جای نمی آورید؟ مگر تعزیه واجب­ تر از نماز و نمازخواندن است؟» انتقاد از یک مورد کلی بود. آن هم اصل قرار گرفتن فرع و فرعی شدن اصول( که البته می شد بهتر بیان کنم). پیشنهاد شما هم بسیار جالب بود. با شما در این زمینه همداستانم. سپاس از راهنمایی تان

منبع: وبلاگ روستای جاورتن

کوچه پس کوچه پیوندها

کلیک کنید:

دکتر شریعتی درست می گفت که مراسم عزاداری را به مجالس غصه خوردن تبدیل کرده ایم