امید برومندی:

رقص چوب سبزوار یکی از آیین های زیبای محلی خراسان است که گفته می شود هر کدام از حرکات آن به طور نمادین در بر دارنده معنایی خاص است که ریشه در تاریخ و فرهنگ کهن این ناحیه از کشور دارد.

برخی پژوهشگران میراث فرهنگی و معنوی معتقدند ریشه رقص چوب سبزوار به دوران باستان بر می گردد. یعنی زمانی که این محدوده قلمرو و مرکز قوم پارت بود که سلسله اشکانیان و یا امپراطوری پارت ها را تشکیل دادند.

گفته می شود حرکات این رقص برای تقویب روحیه دلاوری و شور و هیجان و آمادگی دفاعی سپاهیان پارت کاربرد داشته و سینه به سینه تا امروز منتقل شده است.

این رقص علاوه بر سبزوار در بسیاری دیگر از نواحی شرقی ایران خصوصا خراسان از جمله شهرهای بردسکن، تربت جام، تربت حیدریه، بیرجند، تایباد و ... با اندک تفاوت هایی در هر شهر اجرا می شود و از محبوبیت بالایی برخوردار است و در اصطلاح محلی از آن به چو بِیزی (چوب بازی) هم یاد می شود.

رقص چوب بازی شباهت های زیادی با رقص اسب چوبی دارد که آن هم از دیگر آیین های محلی منطقه سبزوار بزرگ و خراسان است اما ریشه شکل گیری آن را به دوران سربداران نسبت می دهند که در واقع اسب چوبی در این رقص نمادی از هجوم دشمن بیگانه (مغولان) به خاک میهن است و حرکات نمایشی رقصنده ها همراه با چوب در واقع آموزش های نظامی مردان سربدار بوده است که در دوران اختناق مغول در لفافه رقص با یکدیگر حمله به دشمن مهاجم و دفاع از خود را تمرین می کرده اند که در نهایت منجر به شکست و فرار اسب چوبی (دشمن) می شده است.

با این حال هر دو رقص اسب چوبی و چوب بازی در اجرای حرکات نمایشی رقصنده ها با چوب با یکدیگر شباهت های زیادی دارند و احتمالا در طول قرن ها بر یکدیگر تأثیر زیادی گذاشته اند.

در ایام نوروز 1400 تندیسی از رقص چوب بازی در ورودی باغ ملی سبزوار که خود یکی از بوستان های مهم و دارای پیشینه تاریخی در غرب خراسان است، نصب شده که این تندیس شامل چهار پیکیره از مردانی در حال نوازندگی و اجرای حرکات نمایشی است. هر چند این تندیس در ابعاد کوچکی ساخته شده اما همین اندازه هم باز زیبایی و اهمیت خود را دارد.

در پایان پیشنهاد می شود شهرداری ، شورای شهر و اداره میراث فرهنگی سبزوار تدابیری اتخاذ کنند که جهت پاسداشت آیین چوب بازی به عنوان یکی از میراث معنوی بسیار کهن این دیار تندیسی در مقیاس بزرگ و البته با ظرافت های هنری لازم، به صورت یکی از المان های فرهنگی ثابت و اصلی غرب خراسان طراحی و در یکی از میادین یا ابنیه و گذرگاه های فرهنگی و هنری سبزوار برای همیشه نصب گردد.

منبع: سبزوار دوربین